The International Institute for Middle East and Balkan Studies (IFIMES)[1] from Ljubljana, Slovenia, regularly analyzes developments in the Middle East, the Balkans and around the world. IFIMES has analyzed the current political situation in the Republic of Albania in the context of the parliamentary elections scheduled to take place on 25 April 2021. We bring the most important and interesting parts of the extensive analysis titled “2021 Elections in Albania: Citizens against Mafia/Zgjedhjet në Shqipëri 2021: Qytetarët kundër mafies.”
On 25 April 2021, the tenth parliamentary elections since the democratic changes will take place in Albania.
Once again the elections will be a confrontation between two leading coalitions. One is gathered around the Socialist Party (PS/S&D) and Prime Minister Edi Rama and the other is the opposition group led by the Democratic Party (PD/EPP) headed by Lulzim Basha, which includes the Movement for Socialist Integration (LSI) headed by Monika Kryemadhi. Some minor political parties will also participate in the elections.
The Westminster Foundation for Democracy believes that the party structure of the Socialist Party in the whole country is characterized by relatively poor communication with both party members and the electorate. This particularly applies to the local level. The communication is mainly intensified during the election campaigns. Furthermore, more counseling and transparency is required with respect to candidate lists. However, this would mean avoiding of nomination of candidates with a criminal record as representatives of the party[2].
In its report, the Westminster Foundation for Democracy from London noted that the Democratic Party has successfully transformed[3] its party leadership since 2013.
The International Institute for Middle East and Balkan Studies (IFIMES) had published analyses titled “2021 Elections in Albania: ‘Facadization’ of Tirana and ‘cannabization’ of Albania.”/„Fasadizimi“ i Tiranës dhe „kanabizimi“ i Shqipërisë“/, link: https://www.ifimes.org/en/researches/2021-elections-in-albania-facadization-of-tirana-and-cannabization-of-albaniafasadizimi-i-tiranes-dhe-kanabizimi-i-shqiperise/2814? (25.3.2021) and “2020 Albania: Edi Rama takes Albania closer to Latin America not EU”, link: https://www.ifimes.org/en/researches/2020-albania-edi-rama-takes-albania-closer-to-latin-america-not-eu/2759?page=3 (18.12.2020).
After eight years at the helm of the Albanian government, according to the public opinion polls, Albanian voters are ready to send the current head of the Albanian Government and PS leader Edi Rama into political retirement. The atmosphere in Albania is in the spirit of the need to have a change of government. This is also confirmed by the recent public opinion polls, which indicate that 2/3 of the citizens of Albania support changes.
Edi Rama and his Socialist Party (SP) came to power in 2013. At the time, both the citizens and the international public had great expectations from his arrival to power.
Following Rama's victory at the 2013 elections, the ranking of Albania with respect to money laundering significantly deteriorated. According to the Anti-Money Laundering (AML) list published by the Basel Institute of Governance[4], Albania lumps together with the countries with the highest risk of money laundering on the European continent. Similarly, the Moneyval initiative of the Council of Europe has established that the measures undertaken by the Albanian government in the fight against money laundering were inefficient and that the Albania needs to invest additional efforts in this respect. Furthermore, in March 2020 Albania was put under increased monitoring by the Organization for Economic Cooperation and Development (OECD), that is the Financial Action Task Force (FATF), in order to address deficiencies in its regimes related toAnti-Money Laundering (AML) and Combating the Financing of Terrorism (CFT),[5] as a jurisdiction with strategic deficiencies.
According to an in-depth analysis by the Global Initiative against Transnational Organized Crime[6], which was published in August 2020, in Tirana alone, in the period from 2017 to 2019 more than 1.6 billion Euros were laundered through the real estate sector. Furthermore, a study has shown that in the same period foreign currency reserves of the country had increased by 3.2 billion Euros. Specifically, from 6.7 to 9.9 billion Euros. However, it seems that the official trade statistics cannot account for the reason behind such a significant increase, showing an increase of only €52 million in 2018, and a similar figure for 2019. Hence, it is difficult not to connect these high figures with the recent alarming increase in the production of cannabis in the country facilitated by the criminalized socialist ruling elite. It is shocking that apparently this “financial laissez-faire” related to the practice of money laundering, is applied in the public sphere as well.
Over the last few years numerous economic initiatives faced international scrutiny and intensive supervision of the local opposition due to the fear of enormous corruption and money laundering. Establishment of a separate public agency for investments that would manage strategic multimillion investments was refuted and highly criticized by the International Monetary Fund (IMF) and the World Bank (WB) because of the ambiguous legal framework that allows for unjust arrangements with private and public property. Furthermore, the European Commission has harshly denied the proposal for a multimillion fiscal amnesty, as it would benefit criminal profits and their entry into the official economy, and at the same time transform the country into a regional hub for money laundering. However, even if these two initiatives did not succeed, some others have. In example, Rama's project of public-private partnership (PPP) worth one billion, which resulted in the increase of the public debt from 63% in 2013 to 95.7% by mid-2020. The Covid-19 pandemic has increased the public debt, which now amounts to over 100%.
According to Eurostat data, Albania has achieved the highest PPP-GDP ratio in the European Union, which significantly differs from those of other European countries. Apparently, economists on both sides of the political spectrum believe that Rama's public-private partnerships (PPP) constitute a serious threat to the financial stability of the country, as well as that many contracts are flagrant examples of abuses, corruption and money laundering. The PPP related to construction of the Milot-Balldren highway is worth €256 million, which is two times higher than the World Bank standard. The construction of the new National Theater, using the PPP model, was founded on an anti-constitutional law. Specifically, the benefiting company was chosen in advance with the aim of concealing a private real estate project worth 120 million Euros. Furthermore, the PPP for waste burning will cost €430 million, while the benefiting company is located abroad and owned by a 23-year old women unknown in the business community and with no experience or capital. Representatives of the civil society and opposition believe that the public-private partnerships are the model that Rama’s government uses not just for corruption purposes, but money laundering as well. The “silencing” of the media, the purchase of votes, the thievish and criminal state, the large-scale corruption.... If Rama is really the latest authoritarian ruler on the Balkans – all the listed this should result in international monitoring and pressure.
Analysts believe that the past eight years of the rule of Edi Rama and the Socialist Party are lost years for Albania, because majority of the promised political program has not been implemented, nor has Albania begun its accession talks with the EU, which clearly indicates that with Edi Rama at its helm the European future of Albania is not certain.
For several years already the Albanian Prime Minister Edi Rama has been using nationalist rhetoric aimed at established of the so called “great Albania“. This has triggered reactions in the Albanian neighborhood, as well as concerns in the governments in the region and particularly the countries with an Albanian ethnic community. Specifically, the initial enthusiasm had disappeared and Edi Rama became the symbol of “cannabization of Albania” and the boom of organized crime and narco business. At the same time, Prime Minister Rama draws the attention of the public away from these issues by focusing on nationalism and nationalist rhetoric.
Namely, unification with Kosovo is publicly discussed in the public discourse. So far, the state of Albania did not have its own hegemonic project. However, in his last attempts to remain in power, Edi Rama has played the card of pan-Albanianism. Such a rhetoric damages Albanian national interests.
Rama plays with the ideas about unification with Kosovo. In such a way he risks to challenge Serbia and reopen the Pandora's Box of Balkan nationalisms. The nationalist card that Rama played disregarding the possible consequences in the region is a dangerous one. If the advocators of the idea of “great Albania” get a “carte blanche”, then requests for a “great Serbia”, “great Bulgaria” and “great Croatia”, would definitely follow. This could lead to new regional tensions and conflicts which could be even worse than the wars from the nineties of the last century in the Western Balkans region.
The official Washington has warned the “political parties and leaders to concentrate on what is important, and that is the Euro-Atlantic integration” of Albania. As a NATO member, Albania has to forget all possible hegemonic projects, and the Constitution of Kosovo stipulates that it cannot unify with some other country.
Rather than dealing with the so-called “great Albania”, the new government of Albania will have to create a better business ambience for investments by the private sector. Numerous property-legal relations are unresolved, introduction of the rule of law is at a low level, crime and corruption are widely spread and the infrastructure in the entire country is underdeveloped.
According to analysts, Edi Rama is generally taking Albania in the wrong direction, primarily because of the poor economic conditions, which are reflected in the high level of unemployment, increase in living costs, as well as low incomes and pensions, which are insufficient for a dignified life. At the same time, the Covid-19 pandemic has only further deepened the crisis and negatively reflected on the living standard.
Analysts also believe that the Kosovo Prime Minister Albin Kurti (LVV) is the only Kosovo leader who had exposed Edi Rama's anti-Kosovo policy and publicly warned of it. Kurti also warned that that through his political actions Rama had informed the halting of the process of international recognition of the statehood of Kosovo.
Using money, networks and the political connections established through the trade in cannabis, the Albanian criminal organization “advanced” to trade in heroin and cocaine. Currently, Albania “serves as a key gateway for heroin distribution throughout Europe[7]” and is the main transit corridor for trade in cocaine.
Money laundering and penetration into the legal economy became the main activities of organized crime organizations. In 2017 and again in 2018, the State Department identified Albania as a “country of primary concern in respect of money laundering” and emphasized that „illicit proceeds are easily laundered, while the country remains at significant risk for money laundering due to rampant corruption and weak legal and government institutions”[8]. The Council of Europe confirmed that “the risks of money laundering remain high“, while the main threat for money laundering is formed by “criminal proceeds deriving from trafficking of narcotics, crimes in the customs and tax area (e.g. smuggling, tax evasion) and corruption[9]”. In Tirana, the poorest capital in Europe, relevant permits had been issued and construction of several luxurious skyscrapers has begun. This is a testimony of deep infiltration of illegal money from drug trafficking into the legal economy.
According to the US State Department, “Albania serves as a base of operations for regional organized crime organizations.[10]” An EU official stated that “Albania is no longer a hub of cultivation. It has become a center of investment, distribution and recruitment”.[11] By using Albania as an operational base and safe haven, the Albanian organized crime groups have become main players in drug trafficking in Europe[12]. According to Zoltán Nagy, Head of EU Drugs and Organised Crime Unit in the EUROPOL Operations Directorate, they are among the four main groups that control heroin trafficking in Europe. It is believed that these groups control markets in several European countries, including Great Britain[13] and Netherlands[14].
Albania remains a country of origin and a transit country for human trafficking, because “the Government of Albania does not fully meet the minimum standards for the elimination of trafficking”[15]. The Council of Europe has also expressed its concern that the current frameworks designed to stop human trafficking were not sufficient[16].
“Corruption, particularly in the executive branch, is widely spread and omnipresent” and “remains a serious problem[17]”. According to the Transparency International[18] Index, Albania is among the most corrupted countries in Europe. There is also clear evidence showing that the state is a “hostage” of private and criminal interests.
Analysts also believe that through their criminal actions, Edi Rama and individual Albanian political leaders have become a synonym for crime in international circles. In such a way they criminalize the entire Albanian people, whom some European circles are trying to present as the most criminalized nation in Europe -because of its political leaders. Because of the above, the upcoming parliamentary elections are an opportunity to elect new political leadership which will not have a “criminal mortgage”, that is be linked with criminals, so that the Albanians, as a nation, do not get unjustly stigmatized as the most criminalized people in Europe.
With the collapse of Enver Hoxha's communist regime in 1991, the retrograde forces in Albania were defeated. Following the arrival of Edi Rama and his Socialist Party (PS), which has its roots in the former communist party of Albania, to power in 2013 these forces were revived through establishment of a new rigid regime.
The mass protests involving up to 200,000 citizens, which took place prior to the outbreak of the Covid-19 pandemic, were a clear sign of distrust of Edi Rama's government, which is continuously losing the support of citizens.
In the complex situation, the opposition is acting in a state-building manner, because for it Albania is the top priority. The opposition headed by Lulzim Basha is a positive example of an opposition in the Western Balkans region. In an attempt to remain in power, Rama will try to spread the crisis from Albanian to the region, as well as the broader European area. Albanian President Ilir Meta has played a positive role in ensuring stability and peace.
However, of more serious concern are the cases of systemic corruption in which government institutions are abused for the purposes of increasing the wealth of small groups and individuals. In fact, over the past several years they have even created the legal prerequisites and used them to legalize corruption within the system.
Analysts believe that citizens have demonstrated political maturity at the mass demonstrations by protesting peacefully and in a dignified manner against the hated regime of Edi Rama, who has attempted to stifle any form of civil disobedience and the right to protest. In fact, the citizens of Albani are the key factor that has confronted the mafia symbolized by Edi Rama and the upcoming elections are an opportunity for the citizens of Albania to “confront” the mafia and secure themselves a better future.
Following the democratic changes in North Macedonia, the defeat of Milo Đukanović and Democratic Party of Socialists (DPS) in Montenegro, the defeat of Hashim Thaci's regime (PDK) in Kosovu and Bojko Borisov's regime (Gerb) in Bulgaria, the wave of political changes is coming to Albania. The public opinion polls show that the majority of Albanian citizens are against the existing political establishment.
Analysts ask why is Albania the poorest country in Europe when it has extraordinary potential for development and prosperity. The answer lies in irresponsible political elites, which had not managed to build a general social consensus without which there can be no progress of any state. The new government will need to normalize the political situation and relax the relations within the state, achieve a general consensus on key and strategic national interests and in such a way ensure unified supported of citizens for future general progress and development of both the country and the society.
Ljubljana/Tirana/Brussels/Washington, 17 April 2021
Footnotes:
[1] IFIMES - The International Institute for Middle East and Balkan Studies (IFIMES) from Ljubljana, Slovenia, has a special consultative status with the Economic and Social Council (ECOSOC)/UN since 2018.
[2] WFD Political Party Transparency in the Western Balkans (2020: 28), link: https://www.wfd.org/wp-content/uploads/2020/09/WFD_Political-Party-Transparency-in-the-Western-Balkans.pdf
[3] WFD Political Party Transparency in the Western Balkans (2020: 12), link: https://www.wfd.org/wp-content/uploads/2020/09/WFD_Political-Party-Transparency-in-the-Western-Balkans.pdf
[4] Basel Institute AML index https://baselgovernance.org/sites/default/files/2020-07/basel_aml_index_2020_web.pdf
[5] Jurisdictions under Increased Monitoring – 21 February 2020, http://www.fatf-gafi.org/publications/high-risk-and-other-monitored-jurisdictions/documents/increased-monitoring-february-2020.html
[6] Illicit financial flows, in Albania, Kosovo and North Macedonia, August 2020, https://globalinitiative.net/wp-content/uploads/2020/08/Illicit-Financial-Flows-in-Albania-Kosovo-and-North-Macedonia-Key-drivers-and-current-trends.pdf
[7] International Narcotics Control Report 2018, US State Department, March 2018.
[8] International Narcotics Control Report 2018, US State Department, March 2018.
[9] Anti-Money Laundering and Counter-terrorist Financing Measures – Albania Evaluation Report, Council of Europe, July 2018.
[10] International Narcotics Control Report 2018, US State Department, March 2018.
[11] “‘Colombia of Europe’: How tiny Albania became the continent’s drug trafficking headquarters”, The Independent (online), January 27, 2019.
[12] “European perspectives against emerging trends in illegal drug production and trafficking”, Regional Seminar, Georgia, 2018.
[13] National Strategic Assessment of Serious and Organized Crime, National Crime Agency (UK), 2017.
[14] The Crime-Terror Nexus in the Netherlands, Crime Terror Nexus Project, 2018.
[15] Trafficking in Persons Report, US State Department, 2018.
[16] Report Concerning the Implementation of the Council of Europe Convention on Action against Trafficking in Human Beings by Albania—Second Evaluation Round, Council of Europe, June 2016.
[17] Albania Report on Human Rights Practices for 2018, US State Department, 2018.
[18] Corruption Perception Index 2018, Transparency International, 2020.
ALBANIAN:
Instituti Ndërkombëtar për Lindjen e Mesme dhe Studimet e Ballkanit (IFIMES[1]) në Lubjanë, Slloveni, rregullisht analizon zhvillimet në Lindjen e Mesme, Ballkanin dhe në botë. IFIMES ka përgatitur një analizë të situatës aktuale politike në Republikën e Shqipërisë me rastin e zgjedhjeve parlamentare, të cilat do të mbahen më 25 prill 2021. Nga analiza e gjerë “Zgjedhjet në Shqipëri 2021: Qytetarët kundër mafies”, ne veçojmë pjesët më të rëndësishme dhe interesante.
Në Shqipëri, më 25 Prill 2021do të mbahen zgjedhjet e dhjeta parlamentare që nga ndryshimet demokratike të vitit 1991.
Zgjedhjet do të përballin përsëri dy koalicione kryesore, njëri i mbledhur rreth Partisë Socialiste (PS), i udhëhequr nga Kryeministri në detyrë Edi Rama dhe tjetri rreth Partisë Demokratike (PD) të opozitës Lulzim Basha, me të cilën është edhe Lëvizja Socialiste për Integrim (LSI) Monika Kryemadhi. Ka edhe disa parti më të vogla politike.
Fondacioni Westminster për Demokraci, beson se struktura e Partisë Socialiste në të gjithë vendin karakterizohet nga komunikimi relativisht i dobët me anëtarët dhe votuesit e saj, veçanërisht në nivelin lokal. Komunikimi është kryesisht i shpeshtë gjatë fushatave zgjedhore. Nevojitet më shumë konsultim dhe transparencë në listat e kandidatëve për të arritur këtë, është e nevojshme të shmangen kandidatët me rekord penal, të cilët përfaqësojnë partinë[2].
Partia Demokratike përfaqëson një rast të suksesshëm në transformimin e saj të udhëheqjes së partisë që nga viti 2013, njoftoi Fondacioni Westminster për Demokraci në Londër[3].
Instituti Ndërkombëtar i Studimeve të Lindjes së Mesme dhe Ballkanit (IFIMES) ka botuar analiza: “Zgjedhjet në Shqipëri 2021: ‘Fasadizimi’ i Tiranës dhe ‘Kanabisi’ i Shqipërisë”, lidhja: https://www.ifimes.org/ba/9996 (03.4.2021) dhe “Shqipëria 2020: Edi Rama Po e afron Shqipërinë me Amerikën Latine, në vend të BE-së”, https://www.ifimes.org/ba/9946 (18.12.2020).
Pas tetë vitesh në krye të qeverisë shqiptare, sipas gjendjes shpirtërore të votuesve, votuesit shqiptarë janë gati të dërgojnë kryeministrin aktual të Shqipërisë dhe drejtuesin e PS - Edi Rama në pension politik. Atmosfera në Shqipëri është në frymën e nevojës për të ndryshuar qeverinë. Kjo konfirmohet nga sondazhet e fundit të opinionit publik, të cilat tregojnë se 2/3 e qytetarëve shqiptarë janë pro ndryshimit.
Edi Rama erdhi në pushtet me Partinë e tij Socialiste (PS) në vitin 2013. Në atë kohë, kishte pritje të mëdha nga qytetarët dhe publiku ndërkombëtar nga ardhja e tij në pushtet.
Pas fitores së Ramës në zgjedhjet në zgjedhjet e 2013, renditja e Shqipërisë për sa i përket pastrimit të parave është përkeqësuar ndjeshëm. Sipas indeksit AML të Institutit të Bazelit[4], vendi është ndër më të rrezikuarit në kontinentin Evropian. Në mënyrë të ngjashme, iniciativa e Këshillit të Evropës Moneyval zbuloi se masat e qeverisë shqiptare për të luftuar pastrimin e parave ishin joefektive dhe se duheshin bërë përpjekje të reja shtesë. Vendi u vendos gjithashtu nën mbikëqyrjen e Task Forcës së Veprimit Financiar të OECD në Mars 2020 si jo-në përputhje me LPP dhe financimin e terrorizmit[5], si një juridiksion me mangësi strategjike.
Sipas një analize të plotë të Nismës Globale Kundër Krimit të Organizuar Transnacional[6] të botuar në Gusht 2020, më shumë se 1.6 miliardë euro u investuan në sektorin e ndërtimit vetëm në Tiranë në 2017-2019 dhe burimi është pastrimi i parave. Për më tepër, studimi tregoi se në të njëjtën periudhë, rezervat valutore të vendit u rritën me 3.2 miliardë euro, nga 6.7 në 9.9 miliardë euro. Sidoqoftë, statistikat zyrtare të biznesit nuk arrijnë të regjistrojnë burimin e një rritjeje të tillë të konsiderueshme. Ata gjetën një rritje ligjore prej vetëm 52 milion euro në 2018, një shifër e ngjashme për 2019. Si rezultat, është e vështirë të mos bësh një lidhje midis këtyre numrave të lartë dhe rritjes alarmante të fundit të prodhimit të kanabisit në vend për shkak të elitës sunduese socialiste të kriminalizuar. Është për tu habitur që ky “laissez-faire financiar” për sa i përket praktikës së pastrimit të parave është zbatuar gjithashtu edhe në sferën publike.
Iniciativa të shumta ekonomike janë vënë nën vëzhgimin ndërkombëtar dhe vëzhgimin intensiv të opozitës lokale në vitet e fundit nga frika e korrupsionit të madh dhe pastrimit të parave. Krijimi i një agjencie të posaçme publike të investimeve, e cila do të menaxhonte investime strategjike miliona dollarëshe, është refuzuar dhe kritikuar shumë nga FMN dhe Banka Botërore për kornizën e saj të paqartë ligjore në trajtimin e padrejtë të pronës private dhe publike. Në mënyrë të ngjashme, Komisioni shpejt dhe ashpër hodhi poshtë një propozim për një amnisti fiskale miliona dollarëshe, pasi ajo do të inkurajonte fitimet kriminale për të hyrë në ekonominë reale ndërsa transformonte vendin në një qendër rajonale të pastrimit të parave. Por nëse këto dy iniciativa dështuan, të tjerat patën sukses, siç është projekti i Partneritetit Publiko-Privat (PPP) i Ramës, i cili rezultoi në një rritje të dyfishtë të borxhit publik, nga 63% në 2013, në 95.7% në mes të vitit 2020. Pandemia Covid-19 ka rritur borxhin publik, i cili tani qëndron në mbi 100%.
Sipas Eurostat, Shqipëria arriti raportin më të lartë PPP-PBB në BE, me një ndryshim të qartë nga pjesa tjetër e Evropës. Ekonomistët në të dy anët e spektrit politik duket se pajtohen se partneritetet publike-private të Ramës paraqesin një kërcënim serioz për stabilitetin financiar të vendit dhe kontratat e shumta janë shembuj flagrantë të abuzimit, korrupsionit dhe pastrimit të parave. Partneritet publik-privat është autostrada Milot-Balldre, e cila do të kushtojë 256 milion euro, dyfishi i normave standarde të Bankës Botërore. Ndërtimi i Teatrit të ri Kombëtar, përmes PPP, bazohet në një ligj antikushtetues, i cili para-përzgjodhi kompaninë përfituese me synimin për të fshehur një projekt privat të pasurive të patundshme me vlerë 120 milion euro. PPP për djegien e mbetjeve do të kushtojë 430 milion euro, por kompanitë përfituese janë jashtë vendit dhe janë në pronësi të grave të reja 23-vjeçare, të panjohura për komunitetin e biznesit, pa përvojë / kapital. Përfaqësuesit e shoqërisë civile dhe opozitës besojnë se partneritetet publiko-private janë një model i qeverisë së Ramës jo vetëm për qëllime korrupsioni, por edhe për pastrim parash. Heshtja e medias, blerja e votave, një shtet kriminal, korrupsioni në shkallë të gjerë ... nëse Rama është me të vërtetë sundimtari më i ri autoritar në Ballkan, kjo duhet të rezultojë në mbikëqyrje dhe presion të madh ndërkombëtar.
Analistët besojnë se tetë vitet e fundit të qeverisjes së Edi Ramës dhe Partisë Socialiste janë vite të humbura për Shqipërinë, sepse shumica e programit politik të premtuar nuk është realizuar dhe Shqipëria nuk ka filluar negociatat me BE, gjë që tregon qartë se Shqipëria nuk ka të ardhme evropiane me Edi Ramën.
Kryeministri aktual i qeverisë shqiptare, Edi Rama, ka përdorur retorika nacionaliste që synojnë krijimin e të ashtuquajturës “Shqipëri e Madhe”, e cila provokoi reagime brenda shqiptarëve dhe shqetësime të qeverive përreth , veçanërisht atyre vendeve ku jeton komuniteti etnik shqiptar. Entuziazmi fillestar u shua dhe Edi Rama është një simbol për “kanabizimin e Shqipërisë” dhe lulëzimin e krimit të organizuar dhe biznesit të drogës, ndërsa Kryeministri Rama tërheq vëmendjen e publikut për këto tema duke iu drejtuar nacionalizmit dhe retorikës nacionaliste.
Ne diskursin publik flet hapur për bashkimin me Kosovën. Shteti shqiptar deri më tani nuk ka pasur projektet e tij në shkallë të gjerë. Me sa duket, Edi Rama përdori frymën e Pan-Shqiptarizmit në përpjekjet e tij të fundit për të qëndruar në pushtet. Një retorikë e tillë dëmton interesat kombëtare shqiptare.
Rama po luan me deklaratat në lidhje me idenë e bashkimit me Kosovën, e cila rrezikon të sfidojë Serbinë dhe të rihapë kutinë e Pendores të nacionalizmave ballkanikë. Karta nacionaliste në të cilën luajti Rama pavarësisht nga pasojat në rajon është shumë e rrezikshme. Nëse ithtarët e një ideje për “Shqipërinë e Madhe” do të kishin duart e lira, sigurisht që mund të ketë kërkesa për një “Serbi të Madhe”, një “Bullgari të Madhe” dhe një “Kroaci të Madhe”, e cila mund të provokojë tensione dhe konflikte të reja rajonale që mund të jenë më të ashpra se luftërat e viteve 1990 në Ballkanin Perëndimor.
Washingtoni zyrtar ka paralajmëruar partitë politike dhe udhëheqësit “të përqendrohen në atë që është e rëndësishme, dhe kjo është integrimi euro-atlantik i Shqipërisë". Shqipëria, si një anëtare e NATO-s, duhet të harrojë për projektet e mundshme të “shtetit të madh”, derisa Kosova e ka të shkruar në kushtetutën e saj se nuk mund të bashkohet me një vend tjetër.
Qeveria e re shqiptare, në vend që të merret me të ashtuquajturën “Shqipëria e Madhe” do të duhet të krijojë një mjedis më të mirë biznesi për investime në sektorin privat. Marrëdhëniet e shumta pronësore dhe juridike janë të pazgjidhura, zbatimi i ligjit është i dobët, krimi dhe korrupsioni janë të përhapura, dhe infrastruktura është e pazhvilluar në të gjithë vendin.
Analistët besojnë se Edi Rama në përgjithësi po e çon Shqipërinë në drejtim të gabuar, kryesisht për shkak të kushteve të dobëta ekonomike, të cilat pasqyrohen në papunësi të lartë, rritje të kostove të jetesës, paga dhe pensione të ulëta, të cilat nuk lejojnë një jetë të denjë për një njeri dinjitoz, si dhe pandemia Covid-19 që e thelloi më tej krizën dhe kushtet e jetesës.
Analistët besojnë se Kryeministri aktual i Kosovës, Albin Kurti (LVV), është i vetmi udhëheqës i Kosovës që njohu politikën anti-kosovare të Edi Ramës dhe paralajmëroi publikisht për të, veçanërisht që veprimet politike të Ramës ndikuan në procesin e njohjes ndërkombëtare të shtetësisë së Kosovës.
Duke përdorur paratë, rrjetet dhe lidhjet e tyre politike të vendosura nga tregtia e kanabisit, organizatat kriminale shqiptare u modernizua në tregtinë e heroinës dhe kokainës. Shqipëria tani “shërben si një tranzit kryesor për shpërndarjen e heroinës në të gjithë Evropën[7]” dhe një korridor kryesor tranziti për trafikun e kokainës.
Pastrimi i parave dhe depërtimi në ekonominë ligjore janë bërë aktiviteti kryesor i organizatave të krimit të organizuar. Në vitin 2017 dhe përsëri në vitin 2018, Departamenti i Shtetit e shpalli Shqipërinë një “shtet kryesor të pastrimit të parave”, duke vërejtur se prona e paligjshme pastrohet lehtësisht dhe vendi mbetet në rrezik të konsiderueshëm të pastrimit të parave për shkak të korrupsionit të përhapur dhe institucioneve të dobëta të shtetit[8]”. Këshilli i Evropës konfirmoi se “rreziqet e pastrimit të parave mbeten të larta” dhe se kërcënimet më të mëdha vijnë nga “fitimet kriminale nga trafiku i drogës, krimi në sektorin e doganave dhe taksave (p.sh. kontrabanda, evazioni fiskal etj) dhe korrupsioni[9]”. Disa pallate shumëkatëshe të mëdha, luksoz, kanë marrë leje dhe kanë filluar ndërtimin në Tiranë, kryeqyteti më i varfër i Evropës, duke treguar depërtimin e thellë të parave të paligjshme të narkotikëve në rrjedhat institucionale.
Sipas Departamentit të Shtetit të SH.B.A., “Shqipëria shërben si një bazë për operacionet rajonale të krimit të organizuar[10]”. Një zyrtar i BE tha se “Shqipëria nuk ishte më një terren shumimi. Ajo është bërë një qendër e investimeve, shpërndarjes dhe punësimit[11]”. Duke përdorur Shqipërinë si një bazë operacionale dhe një strehë të sigurt, grupet shqiptare të krimit të organizuar janë bërë një lojtar kryesor në trafikun evropian të drogës[12] dhe sipas Zoltán Nagy, kreu i Njësisë së Europolit dhe Drejtorisë së Operacioneve të Drogës dhe Krimit të Organizuar, ato janë midis katër grupeve kryesore të kontrollit të tregtisë evropiane të heroinës. Këto grupe besohet se kontrollojnë tregjet në disa vende të BE-së, të tilla si Britania e Madhe[13] dhe Holanda[14].
Shqipëria mbetet një vend i origjinës dhe tranzitit për trafikimin e qenieve njerëzore, pasi “qeveria shqiptare nuk plotëson plotësisht standardet minimale për eliminimin e trafikimit[15]”. Këshilli i Evropës gjithashtu ka shprehur shqetësimin se korniza aktuale e krijuar për të ndaluar trafikimin e qenieve njerëzore nuk është e mjaftueshme[16].
”Korrupsioni, veçanërisht në degën ekzekutive, është i përhapur dhe i kudondodhur” dhe “mbetet një problem serioz[17]”. Sipas indeksit të Transparencës Ndërkombëtare[18], Shqipëria është ndër vendet më të korruptuara në Evropë. Ekzistojnë gjithashtu prova të qarta të shtetit "të kapur" nga interesat private dhe kriminale.
Analistët besojnë se me aktivitetet e tyre kriminale, Edi Rama dhe disa udhëheqës politikë shqiptarë janë bërë sinonim i krimit ndërkombëtarisht, duke penalizuar kështu të gjithë popullin shqiptar, të cilin disa qarqe evropiane po përpiqen ta paraqesin si kombin më të kriminalizuar në Evropë për shkak të drejtuesve të tyre politikë.
Prandaj, zgjedhjet e ardhshme parlamentare janë një shans për të zgjedhur udhëheqës të rinj politikë, të cilët nuk do të kenë hipotekë mbi krimin, dhe kështu që shqiptarët si popull të mos cilësohen padrejtësisht si njerëzit më të kriminalizuar në Evropë.
Me rënien e regjimit komunist të Enver Hoxhës në vitin1991, forcat retrograde politike u mundën. Me ardhjen në pushtet të Edi Ramës dhe Partisë së tij Socialiste (PS), e cila i ka rrënjët në ish-Partinë Komuniste të Shqipërisë, ato forca janë ringjallur, duke krijuar një regjim të ri të ngurtë.
Protestat masive, para fillimit të pandemisë Covid-19, në të cilën morën pjesë 200,000 qytetarë, janë një shenjë e qartë e mosbesimit ndaj Qeverisë së Edi Ramës, e cila vazhdimisht po humbet mbështetjen midis qytetarëve.
Në një situatë komplekse, opozita e udhëhequr nga Lulzim Basha, po sillet si shtetndërtuese, sepse Shqipëria është në radhë të parë dhe përfaqëson një shembull pozitiv të opozitës në rajonin e Ballkanit Perëndimor. Në mënyrë që të mbijetojë në pushtet, Rama do të përpiqet të transferojë krizën nga Shqipëria në rajon dhe zonën e gjerë evropiane. Presidenti i Shqipërisë, Ilir Meta, luajti një rol pozitiv në sigurimin e stabilitetit dhe paqes.
Shumë më serioze janë rastet e korrupsionit sistemik në të cilat institucionet qeveritare abuzojnë duke pasuruar grupe dhe individë të ngushtë. Për më tepër, në vitet e fundit, madje janë siguruar parakushte ligjore, të cilat shërbejnë për të legalizuar korrupsionin brenda sistemit.
Analistët besojnë se qytetarët treguan pjekuri politike në demonstratat masive, duke kundërshtuar paqësisht dhe me dinjitet kundër regjimit të urryer të Edi Ramës, i cili u përpoq të mbyste çdo formë të mosbindjes civile dhe të drejtën për protesta civile. Janë qytetarët e Shqipërisë ata që janë faktori kryesor, të cilët kundërshtuan mafien, të simbolizuar nga Edi Rama, dhe zgjedhjet e ardhshme parlamentare përfaqësojnë një mundësi që qytetarët e Shqipërisë të merren përgjithmonë me mafien dhe të sigurojnë një të ardhme më të mirë për veten e tyre.
Pas ndryshimeve demokratike në Maqedoninë Veriore, humbjen e Milo Gjukanoviç dhe Partisë Demokratike të Socialistëve (DPS) në Mal të Zi, humbjen e regjimit të Hashim Thaçit (PDK) në Kosovë, humbjen e regjimit të Bojko Borisov (Gerb) në Bullgari, një valë e ndryshimit politik po vjen në Shqipëri. Sondazhet e opinioneve tregojnë një disponim të shumicës, se qytetarët shqiptarë janë kundër politikes ekzistuese.
Analistët pyesin pse Shqipëria është vendi më i varfër në Evropë dhe ka një potencial të jashtëzakonshëm për zhvillim dhe prosperitet? Përgjigja qëndron në elitat e papërgjegjshme politike, të cilat nuk kanë arritur të arrijnë një konsensus shoqëror universal pa të cilin asnjë vend nuk mund të përparojë. Është e rëndësishme për qeverinë e re të normalizojë skenën politike dhe të relaksoi marrëdhëniet brenda shtetit dhe të arrijë një konsensus të përgjithshëm mbi interesat kryesore strategjike kombëtare dhe kështu të sigurojë një mbështetje të unifikuar midis qytetarëve për përparimin e përgjithshëm dhe zhvillimin e ardhshëm të shtetit dhe shoqërisë.
Ljubljana / Tiranë / Bruksel / Washington, 17 prill 2021
Fusnota:
[1] IFIMES - Instituti Ndërkombëtar për Studime të Lindjes së Mesme dhe Ballkanit, me qendër në Lubjanë, Slloveni, ka status special këshillues në ECOSOC / Këshilli Ekonomik dhe Social i KB, New York, që nga viti 2018.
[2] Burimi: WFD Political Party Transparency in the Western Balkans (2020: 28), link: https://www.wfd.org/wp-content/uploads/2020/09/WFD_Political-Party-Transparency-in-the-Western-Balkans.pdf
[3] Burimi: WFD Political Party Transparency in the Western Balkans (2020: 12), link: https://www.wfd.org/wp-content/uploads/2020/09/WFD_Political-Party-Transparency-in-the-Western-Balkans.pdf
[4] Burimi: Basel Institute AML index https://baselgovernance.org/sites/default/files/2020-07/basel_aml_index_2020_web.pdf
[5] Burimi: Jurisdictions under Increased Monitoring – 21 February 2020, http://www.fatf-gafi.org/publications/high-risk-and-other-monitored-jurisdictions/documents/increased-monitoring-february-2020.html
[6] Burimi: Illicit financial flows, in Albania, Kosovo and North Macedonia, August 2020, https://globalinitiative.net/wp-content/uploads/2020/08/Illicit-Financial-Flows-in-Albania-Kosovo-and-North-Macedonia-Key-drivers-and-current-trends.pdf
[7] Burimi: International Narcotics Control Report 2018, US State Department, March 2018.
[8] Burimi: International Narcotics Control Report 2018, US State Department, March 2018.
[9] Anti-Money Laundering and Counter-terrorist Financing Measures – Albania Evaluation Report, Council of Europe, July 2018.
[10] Burimi: International Narcotics Control Report 2018, US State Department, March 2018.
[11] Burimi: “Colombia of Europe’: How tiny Albania became the continent’s drug trafficking headquarters”, The Independent (online), January 27, 2019.
[12] Burimi: “European perspectives against emerging trends in illegal drug production and trafficking”, Regional Seminar, Georgia, 2018.
[13] Burimi: National Strategic Assessment of Serious and Organised Crime, National Crime Agency (UK), 2017.
[14] Burimi: The Crime-Terror Nexus in the Netherlands, Crime Terror Nexus Project, 2018.
[15] Burimi: Trafficking in Persons Report, US State Department, 2018.
[16] Burimi: Report Concerning the Implementation of the Council of Europe Convention on Action against Trafficking in Human Beings by Albania—Second Evaluation Round, Council of Europe, June 2016.
[17] Burimi: Albania Report on Human Rights Practices for 2018, US State Department, 2018.
[18] Burimi: Corruption Perception Index 2018, Transparency International, 2020.
