Međunarodni institut za bliskoistočne i balkanske studije (IFIMES)[1] iz Ljubljane redovno analizira aktualna događanja na Bliskom istoku, Balkanu i po svijetu. IFIMES je pripremio analizu aktualne političke situacije u Sjevernoj Makedoniji povodom održavanja sjednice makedonskog parlamenta o izglasavanju nepovjerenja aktualnoj vladi. Iz opširne analize „Sjeverna Makedonija 2021: Albanci predaju državu u ruke Rusiji?/Северна Македонија 2021: Албанците ја предаваат државата во руски раце?/Maqedonia e Veriut 2021: Shqiptarët ia dorëzojnë vendin Rusisë?“, “ izdvajamo najvažnije i najzanimljivije dijelove.
U Parlamentu Sjeverne Makedonije (Sobranie) će se 11.novembra 2021 održati sjednica na kojoj će se glasati o povjerenju vladi.
Pred očima makedonske i međunarodne javnosti odvija se završna faza tajne obavještajne operacije „Konjićev skok“, koja ima za konačni cilj povratak Nikole Gruevskog (VMRO-DPMNE) u Sjevernu Makedoniju i zbacivanje sa vlasti postojeće vlade.
Međunarodni institut IFIMES je upozoravao javnost, da će poslije lokalnih izbora doći do svrgavanja Zorana Zaeva (SDSM) i njegove vlade i taj scenarij je trenutno u završnoj fazi realizacije. Taj proces javno je započet objavljivanjem „non-papera“, koji se pripisuju slovenačkom premijeru Janezu Janši (SDS/EPP). Dva paralelna procesa destabilizacije odvijaju se u Sjevernoj Makedoniji i Bosni i Hercegovini i oba se koordiniraju iz Budimpešte. Opravdanim se postavlja pitanje kakva je uloga Slovenije kao predsjedavajuće EU i njenog premijera Janeza Janše u tim procesima.
Nikola Gruevski iako je pravosnažno osuđen na zatvorsku kaznu u trajanju od dvije godine pobjegao je iz zemlje i svoje utočište i političku zaštitu pronašao kod mađarskog premijera Viktora Orbána (Fidesz). Režimu Nikole Gruevskog se pripisuje, da je iz zemlje nezakonito iznio preko pet milijardi eura i da je nezakonito prisluškivao preko 25.000 građana, dok su biznismeni bili prisiljeni plaćati „reket“ režimu. Redovno su producirani međuetnički konflikti, koji su unosili nesigurnost i strah među građane. Došlo je do ogromnog bogaćenja Gruevskog i pojedinaca oko njega.
Neskrivenu podršku Gruevskom daju i pojedini premijeri, koji dolaze iz redova Evropske narodne stranke (EPP) i koji rade na njegovom povratku u Sjevernu Makedoniju, dok se u njihovim državama investira dio opljačkanog makedonskog novca od strane režima Gruevskog.
Obavještajne službe su detektirale i locirale više od 160 medijskih portala, koji produciraju (lažne) vijesti („fakenews“) i afere sa namjerom izazivanja haosa i diskreditacije prvenstveno premijera Zorana Zaeva i ministra unutrašnjih poslova Olivera Spasovskog (SDSM). To se dovodi u vezu sa Adinamic Media, kompanijom koja vodi web sajtove, koji podržavaju opozicionu stranku VMRO-DPMNE. Adinamic Media je povezana sa mađarskom javnom televizijskom mrežom Magyar Televizo (MTV), koja je naklonjena vodećoj Fidesz stranci premijera Viktora Orbána.
Analiza je pokazala, da su Sašo Mijalkov i Orce Kamčev imali kontrolu nad cjelokupnim pravosudnim i policijskim sistemom u Sjevernoj Makedoniji izuzev tužilaca Lenče Ristovske i Traјče Pelivanova i ministra unutrašnjih poslova Olivera Spasovskog, koji su do sada odigrali ključnu ulogu u zaštiti ustavno-pravnog poretka i policijsko-pravosudnog sistema u državi. U pritiske i prijetnje na rad institucija i nosioca ključnih funkcija bio je uključen i sin Saše Mijalkova. Zbog toga je prioritet da konačno dođe do demontaže režima Gruevski – Mijalkov – Kamčev.
Tokom režima Gruevski-Mijalkov u Sjevernoj Makedoniji uspostavljen je neformalni centar moći, koji je bio simbioza, politike, tajkuna i mafije uz podršku obavještajnog podzemlja i koji je faktički vladao državom. Nažalost, aktualna makedonska vlada samo je djelomično vladala, jer nije uspjela potpuno savladati neformalne centre moći i demontirati režim Gruevski-Mijalkov-Kamčev, koji subverzivno djeluje protiv vlade raspolažući enormnom količinom novca za njeno rušenje i vraćanje Sjeverne Makedonije u staro stanje. Djelovanje tih krugova usmjereno je i protiv Prespanskog sporazuma, koji je prekinuo izolaciju države i omogućio članstvo Sjeverne Makedonije u NATO, što predstavlja historijski uspjeh te države, jer je time postala članica Alijanse modernih i demokratskih država, a time i zagarantirala svoj teritorijalni integritet i suverenitet što je posebno važno zbog već poznatih aspiracija prema makedonskoj teritoriji. Ti krugovi su zastupnici ruskih interesa u Sjevernoj Makedoniji i regionu.
O snazi neformalnog centra moći ilustrira i evidentiran neovlašten kontakt javne tužiteljice za progon organiziranog kriminala i korupcije Vilme Ruskovske sa Sašom Mijalkovim 2020.godine u jednom kafiću u Skopju. Tužiteljica Ruskovska iako nije vodila predmet Orce Kamčev tražila je da bude upoznata za vještačenjem ekonomsko-financijske struke što je nedopustivo i nezakonito.
Analitičari smatraju, da su trio Nikola Gruevski – Sašo Mijalkov – Orce Kamčev naletjeli na prepreku i otpor u svojim aktivnostima u institucijama makedonske države, posebno kod premijera Zaeva i ministra unutrašnjih poslova Olivera Spasovskog i zbog toga je poslije lokalnih izbora intenziviran napad na svrgavanje aktualne vlade.
Kreatori sigurnosno-obavještajne akcije „Konjićev skok“ u Budimpešti nisu u potpunosti zadovoljni rukovodstvom VMRO-DPMNE, jer se radi o jednom dijelu poprilično kompromitiranih i istrošenih kadrova protiv kojih se vode i krivični postupci. Zbog toga se morala pronaći osoba, koja nije opterećena navedenim hipotekama. Pronađen je novi simbol za rušenje aktualne vlade u osobi Danela Arsovska, novoizabranoj gradonačelnici Skopja, koja je formalno kandidirala kao nezavisna kandidatkinja, a u osnovi radi se o projektu Nikole Gruevskog i VMRO-DPMNE. Arsovska je do sada bila na različitim funkcijama uz blagoslov VMRO-DPMNE, a istovremeno je i počasna konzulka Mađarske i državljanka Bugarske što je slikovito predstavlja kao „mandžurijsku[2]“ kandidatkinju.
Analitičari smatraju, da je sigurnosno-obavještajna akcija „Konjićev skok“ do sada uspješno vođena i realizirana uz projekcije, da će se uskoro srušiti vlada Zorana Zaeva, zaustaviti demokratizacija Sjeverne Makedonije i započeti politički procesi anuliranjem Sporazuma o dobro susjedstvu sa Bugarskom, Prespanskog sporazuma, Ohridskog sporazuma ali dovesti u pitanje i pouzdanost makedonskog članstva u NATO-u. Više se ne radi o pitanju političke sudbine Zorana Zaeva nego se radi o sudbini i budućnosti Sjeverne Makedonije kao države, ali i regiona.
Analitičari upozoravaju na činjenicu, da građani nisu u potpunosti zadovoljni brzinom promjena i društvenim razvojem Sjeverne Makedonije što se donekle može smatrati opravdanim. Međutim, istraživanje je pokazalo, da je Sjeverna Makedonija još uvijek pod snažnim utjecajem neformalnog centra moći, kojeg simbolizira trojac Gruevski-Mijalkov-Kamčev i još uvijek drže jedan dio države „zarobljenom“ i subverzivno djeluju protiv vlade kako bi producirali nezadovoljstvo građana što su većim dijelom i uspjeli. Produciranje nezadovoljstva je u funkciji rušenja vlasti uzimajući u obzir da raspolažu znatnim sredstvima, a lokalni izbori bili su ponovna šansa, da se sruši vlada Zorana Zaeva odnosno destabilizira Sjeverna Makedonija i sve vrati u stanje prije 2017.godine. Analitičari upozoravaju, da je NATO podcijenio sigurnosne prijetnje Sjevernoj Makedoniji, koje su povezane sa intenzivnim djelovanjem ruskog faktora u toj državi i činjenicu da se Sjeverna Makedonija nalazi pred historijskom prekretnicom i najtežom situacijom od proglašenja nezavisnosti 1991.godine.
Sličan pokušaj „mandžurijske kandidatkinje“ je bio i na predsjedničkim izborima 2019.godine kada je Nikola Gruevski odnosno VMRO-DPMNE pokušao preko svoje kandidatkinje Gordane Siljanovske Davkove, uz pomoć ruskog faktora i dijela Albanaca izvršiti svojevrsnu kontrarevoluciju kao odgovor na „Šarenu revoluciju“, te vratiti državu u stanje prije demokratskih promjena, izbrisati kolektivno pamćenje na ono šta se sve događalo za vrijeme vladavine VMRO-DPMNE, jer su se njeni nastupi zasnivali na tome da se ignorira 11 godina vladavine dvojca Nikola Gruevski (VMRO- DMPNE) – Sašo Mijalkov (VMRO- DMPNE) i katastrofalne posljedice.
Analitičari smatraju, da je izvršna naredba[3] američkog predsjednika Josepha Bidena upozorenje i poruka svima u regionu Zapadnog Balkana ali i makedonskim vlastima da intenziviraju borbu protiv kriminala i korupcije i suprotstave se negativnim pojavama i pojedincima, koji mogu ugroziti regionalni mir, stabilnost i prosperitet.
Za Republiku Sjevernu Makedoniju od posebne je važnosti, da budu sankcionirani i uvršteni na „crnu listu“ američke administracije svi oni koji opstruiraju ili ne priznaju Prespanski sporazum, koji je donio mir, stabilnost i prosperitet Sjeverne Makedonije. Dolaskom na vlast aktualne vlade 2017.godine u toj državi više nije zabilježen nijedan međuetnički incident. Sjeverna Makedonija je prema međunarodnim indeksima najsigurnija[4] zemlja Zapadnog Balkana.
Analitičari smatraju, da je iznenađujuća činjenica, da su pojedini Albanci u funkciji realizacije ruskih interesa. Zakulisna događanja na makedonskoj političkoj sceni pokazuju, da jedan dio Albanaca, još uvijek tijesno sarađuje sa VMRO-DPMNE i Nikolom Gruevskim. Saradnja makedonskih Albanaca sa Rusima nije zabilježena u modernoj historiji Albanaca, koji su svoje strateške odnose gradili prvenstveno sa SAD. Događanja u Sjevernoj Makedoniji su posebno opasna, jer se istovremeno sihronizovana sa dešavanjima u Bosni i Hercegovini što prijeti novoj destabilizaciji regiona ne isključujući i oružane sukobe. Definitivno, dio Albanaca će svojim pogrešnim političkim potezima svrstati na rusku stranu i Republiku Sjevernu Makedoniju predati u ruke Rusiji, a time iznevjeriti povjerenje albanskih birača.
Indikativno je, kako u operaciji „Konjićev skok“ aktivno učestvuju dvije države regiona, koje su članice NATO i EU, jedna nuđenjem azila Nikoli Gruevskom, a druga blokadom Sjeverne Makedonije za početak pregovora o članstvu u EU. Obje države imaju političke istomišljenike u opozicionim partijama u Sjevernoj Makedoniji. Tako ove dvije države time direktno djeluju protiv interesa organizacija, čije su članice. Takvo djelovanje dosada nije zabilježeno u historiji te dvije organizacije i zbog toga bi već uveliko morali biti zabrinuti u Briselu. Zabrinjavajuća je činjenica, da ključni sigurnosni izazovi i prijetnje prema Sjevernoj Makedoniji dolaze iz država koje su članice NATO-a, čiji je član i Sjeverna Makedonija.
Ljubljana/Bruxelles/Washington/Skopje, 10. novembar 2021
[1] IFIMES – Međunarodni institut za bliskoistočne i balkanske studije sa sjedištem u Ljubljani, Slovenija, ima specijalni konzultativni status pri Ekonomsko-socijalnim vijećem ECOSOC/UN, New York, od 2018.godine.
[2] Izvor: Mandžurijski kandidat je kolokvijalni/metaforički izraz za „krticu“ ili agenta spavača koji je ubačen u organizaciju ili zajednicu sa ciljem špijuniranja, sabotaže i neke druge subverzivne aktivnosti koju on sam uopće nije svjestan, odnosno za koju je obavještajno „programiran“ pranjem mozga, hipnozom i na slične načine.
[3] Izvor: Executive Order on Blocking Property And Suspending Entry Into The United States Of Certain Persons Contributing To The Destabilizing Situation In The Western Balkans https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/06/08/executive-order-on-blocking-property-and-suspending-entry-into-the-united-states-of-certain-persons-contributing-to-the-destabilizing-situation-in-the-western-balkans/
[4] Izvor: 2021 Global peace index, link: https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/GPI-2021-web.pdf
Меѓународен институт за блискоисточни и балкански студии (ИФИМЕС[1]) од Љубљана редовно ги анализира актуелните настани на Блискиот Исток, на Балканот и во светот. Во таа насока ИФИМЕС подготви анализа за актуелната политичка ситуација во Северна Македонија по повод седницата на македонското Собрание за изгласување недоверба на актуелната влада. Од опсежната анализа „Северна Македонија 2021: Албанците ја предаваат државата во руски раце?“, ги издвојуваме најважните и најинтересните делови.
Во Собранието на Северна Македонија на 11 ноември 2021 година ќе се одржи седница за доверба на Владата.
Пред очите на македонската и меѓународната јавност се одвива завршната фаза од тајната разузнавачка операција „Коњички скок“, која има крајна цел враќање на Никола Груевски (ВМРО-ДПМНЕ) во Северна Македонија и соборување на актуелната власт.
Меѓународниот институт ИФИМЕС ја предупреди јавноста дека Зоран Заев (СДСМ) и неговата влада ќе бидат соборени по локалните избори, а тоа сценарио во моментов е во завршна фаза на реализација. Процесот започна јавно со објавување на „нон-пејперс“ кои му се припишуваат на словенечкиот премиер Јанез Јанша (СДС/ЕПП). Во Северна Македонија и Босна и Херцеговина се одвиваат два паралелни дестабилизациски процеси, и двата координирани од Будимпешта. Оправдано е прашањето за улогата на Словенија како претседавач со ЕУ и нејзиниот премиер Јанез Јанша во овие процеси.
Иако беше осуден на две години затвор, Никола Груевски избега од земјата и најде засолниште и политичка заштита кај унгарскиот премиер Виктор Орбан (ФИДЕС). Режимот на Никола Груевски е заслужен што незаконски извадил над пет милијарди евра од државата и незаконски прислушувал повеќе од 25.000 граѓани, додека бизнисмените биле принудени да му плаќаат „рекет“ на режимот. Во тој период редовно се произведуваа меѓуетнички конфликти кои внесуваа несигурност и страв кај граѓаните. Имаше огромно богатење на Груевски и поединците околу него.
Некои премиери, кои доаѓаат од редовите на Европската народна партија (ЕПП) и кои работат на неговото враќање во Северна Македонија, исто така му даваат нескриена поддршка на Груевски, додека дел од македонските пари ограбени од режимот на Груевски се инвестираат во нивните земји.
Разузнавачките служби открија и лоцираа повеќе од 160 медиумски портали, кои произведуваат (лажни вести) и скандали со намера да предизвикаат хаос и да ги дискредитираат пред се премиерот Зоран Заев и министерот за внатрешни работи Оливер Спасовски. Ова е поврзано со Адинамик Медиа, компанија која води веб-страници кои ја поддржуваат опозициската партија ВМРО-ДПМНЕ. Адинамик Медиа е поврзана со унгарската јавна телевизиска мрежа Magyar Televizo (MTV), која ја фаворизира водечката партија Фидес на премиерот Виктор Орбан.
Анализата покажа дека Сашо Мијалков и Орце Камчев имале контрола врз целиот судски и полициски систем во Северна Македонија, со исклучок на обвинителите Ленче Ристовска и Трајче Пеливанов и министерот за внатрешни работи Оливер Спасовски, кои досега имаа клучна улога во заштитата на уставор, редот и правниот систем во државата. Дознаваме дека во притисоците и заканите за работата на институциите и носители на клучни функции бил вклучен и синот на Сашо Мијалков. Затоа, приоритет е конечно да се разбие режимот Груевски-Мијалков-Камчев.
За време на режимот Груевски-Мијалков, во северна Македонија беше формиран неформален центар на моќ, кој беше симбиоза на политиката, тајкуните и мафијата со поддршка на разузнавачкото подземје и кое всушност владееше со земјата. За жал, актуелната македонска влада само делумно владееше, не успевајќи целосно да ги порази неформалните центри на моќ и да го разбие режимот Груевски-Мијалков-Камчев, кој субверзивно дејствува против владата со огромна сума пари за да ја собори и да ја врати Северна Македонија во минатото. Активностите на овие кругови се насочени и против Договорот од Преспа, кој ја прекина изолацијата на земјата и овозможи членство на Северна Македонија во НАТО, што е историски успех на таа земја, бидејќи стана членка на Алијансата на модерни и демократски држави, а со тоа и го гарантираше нејзиниот територијален интегритет и суверенитет што е особено важно поради веќе познатите аспирации кон македонска територија. Овие кругови се претставници на руските интереси во Северна Македонија и регионот.
За јачината на неформалниот центар на моќ говори снимениот неовластен контакт на јавната обвинителка за гонење организиран криминал и корупција, Вилма Русковска, со Сашо Мијалков во 2020 година во кафуле во Скопје. Обвинителката Русковска, иако не го водеше случајот Орце Камчев, побара да биде информирана за вештачењето на економско-финансиската фела, што е недозволиво и незаконски.
Аналитичарите сметаат дека тројката Никола Груевски - Сашо Мијалков - Орце Камчев наиде на пречки и отпор во своето дејствување во институциите на македонската држава, особено кај премиерот Заев и министерот за внатрешни работи Оливер Спасовски и затоа нападот за уривање на актуелната власт. се засили по локалните избори.
Креаторите на безбедносно-разузнавачката акција „Коњички скок“ во Будимпешта не се целосно задоволни од раководството на ВМРО-ДПМНЕ, бидејќи се работи за дел од доста компромитирани и исцрпени кадри против кои се води кривична постапка. Затоа, мораше да се најде лице, кое не беше оптоварено со наведените хипотеки. Пронајден е нов симбол за рушење на актуелната власт во лицето на Данела Арсовска, новоизбраната градоначалничка на Скопје, која формално се кандидираше како независен кандидат, а во основа е проект на Никола Груевски и ВМРО-ДПМНЕ. Арсовска до сега извршуваше различни функции со благослов на ВМРО-ДПМНЕ, а воедно е и почесен конзул на Унгарија и државјанин на Бугарија, што сликовито ја претставува како „манџуриска“[2] „кандидатка.
Аналитичарите сметаат дека безбедносно-разузнавачката операција „Коњички скок“ досега е успешно спроведена и реализирана, со проекции дека наскоро ќе ја урне владата на Зоран Заев, ќе ја запре демократизацијата на Северна Македонија и ќе започне политички процеси со поништување на Договорот за добрососедство со Бугарија, Договорот од Преспа, Охридскиот договор, но и ја доведуваат во прашање веродостојноста на членството на Македонија во НАТО. Веќе не станува збор за политичката судбина на Зоран Заев, туку за судбината и иднината на Северна Македонија како држава, но и како регион.
Аналитичарите предупредуваат дека граѓаните не се целосно задоволни од темпото на промени и општествениот развој на Северна Македонија, што може да се смета донекаде и оправдано. Сепак, истражувањата покажаа дека северна Македонија сè уште е под силно влијание на неформалниот центар на моќ, симболизиран од тројката Груевски-Мијалков-Камчев, и сè уште држи дел од државата „заробен“ и делува субверзивно против власта за да произведе незадоволство. Производството на незадоволство е во функција на рушење на власта, имајќи предвид дека имаат значителни средства, а локалните избори беа уште една шанса да се урне владата на Зоран Заев, односно да се дестабилизира Северна Македонија и да се врати државата во врмеето пред 2017 година. Аналитичарите предупредуваат дека НАТО ги потцени безбедносните закани за Северна Македонија, кои се поврзани со интензивното дејствување на рускиот фактор во таа земја и фактот дека Северна Македонија се соочува со историски пресврт и најтешка ситуација од независноста во 1991 година.
Сличен обид на „манџурискиот кандидат“ имаше и на претседателските избори кога Никола Груевски или ВМРО-ДПМНЕ се обидоа да извршат своевидна контрареволуција како одговор на „Шарената револуција“ преку нивната кандидатка Гордана Силјановска Давкова која со помош на рускиот фактор и на дел од албанците се обдие да ја избрише колективната меморија за се што се случуваше за време на владеењето на ВМРО-ДПМНЕ, бидејќи нејзините настапи се базираа на игнорирање на 11-годишното владеење на дуото Никола Груевски (ВМРО -ДМПНЕ) - Сашо Мијалков и катастрофални последици од тоа владеење.
Аналитичарите веруваат дека извршната наредб[3] на американскиот претседател Џозеф Бајден претставува предупредување и порака до сите во регионот на Западен Балкан но и до македонските власти да ја интензивираат борбата против криминалот и корупцијата и да се спротивстават на негативните појави и поединци кои можат да го загрозат регионалниот мир и стабилност и просперитет.
За Република Северна Македонија е од особено значење сите кои го попречуваат или не го признаваат Договорот од Преспа, кој донесе мир, стабилност и просперитет во Северна Македонија, да бидат санкционирани и ставени на „црната листа“ на американската администрација. Со доаѓањето на власт на актуелната власт во 2017 година, во таа земја повеќе не се забележани меѓуетнички инциденти. Според меѓународните индекси, Северна Македонија е најбезбедна држава[4].
Аналитичарите сметаат дека изненадувачки е фактот што некои Албанци се во функција на остварување на руските интереси. Задкулисните настани на македонската политичка сцена покажуваат дека дел од Албанците се уште тесно соработуваат со ВМРО-ДПМНЕ и со Никола Груевски. Соработката на македонските Албанци со Русите не е запишана во современата историја на Албанците, кои своите стратешки односи ги градеа пред се со САД. Настаните во Северна Македонија се особено опасни, бидејќи во исто време се синхронизирани со настаните во Босна и Херцеговина како најава за нова дестабилизација на регионот, не исклучувајќи ги вооружените конфликти. Дефинитивно, некои Албанци ќе застанат на страната на Русија со своите погрешни политички потези и ќе ја предадат Република Северна Македонија на Русија, со што ќе ја изневери довербата на албанските гласачи.
Индикативно е што две земји од регионот, членки на НАТО и ЕУ, активно учествуваат во операцијата „Коњички скок“, едната со нудење азил на Груевски, а другата со блокирање на Северна Македонија за почеток на преговори за членство во ЕУ. Двете земји имаат истомисленици во опозициските партии во Северна Македонија. Така, овие две држави на тој начин дејствуваат директно против интересите на организациите во кои се членови. Ваква акција не е забележана во досегашната историја на двете организации, а тие веќе треба да предизвикаат голема загриженост во Брисел. Загрижувачки е фактот што клучните безбедносни предизвици и закани за Северна Македонија доаѓаат од земји-членки на НАТО, чиј член е и Северна Македонија.
Љубљана/Брисел/Вашингтон/Скопје, 10 ноември 2021 година
[1] IFIMES - Меѓународен институт за блискоисточни и балкански студии со седиште во Љубљана, Словенија кој има посебен консултативен статус со Економскиот и социјален совет при Обединетите нации ECOSOC / ОН, Њујорк, од 2018 година
[2] Извор: Манџуриски кандидат е колоквијален/метафорички израз за конзервиран агент вметнат во организација или заедница со цел шпионирање, саботажа и некоја друга субверзивна активност за која самиот тој воопшто не е свесен, односно за која е „програмиран“ со перење мозок, хипноза и слични методи.
[3] Извор: Извршна наредба за блокирање имот и суспендирање на влез во Соединетите држави на одредени лица кои придонесуваат за дестабилизирачката ситуација во Западен Балкан https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/06/08/executive-order-on-blocking-property-and-suspending-entry-into-the-united-states-of-certain-persons-contributing-to-the-destabilizing-situation-in-the-western-balkans/
[4] Извор: 2021 Глобален индекс за мир, линк: https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/GPI-2021-web.pdf
Instituti Ndërkombëtar për Studimet e Lindjes së Mesme dhe Ballkanit (IFIMES[1]) në Lubjanë analizon rregullisht ngjarjet aktuale në Lindjen e Mesme, Ballkan dhe në mbarë botën. IFIMES ka përgatitur një analizë të situatës aktuale politike në Maqedoninë e Veriut me rastin e seancës së Kuvendit të Maqedonisë për mocion të mosbesimit ndaj qeverisë aktuale. Nga analiza e gjerë „Maqedonia e Veriut 2021: Shqiptarët ia dorëzojnë vendin Rusisë?”, veçojmë pjesët më të rëndësishme dhe më interesante.
Në Kuvendin e Maqedonisë së Veriut (Sobranie) më 11 nëntor 2021 do të mbahet seanca e besimit ndaj qeverisë.
Para syve të opinionit maqedonas dhe atij ndërkombëtar po zhvillohet faza e fundit e operacionit sekret të inteligjencës “Kërcimi i kalit”, i cili synon kthimin e Nikolla Gruevskit (VMRO-DPMNE) në Maqedoninë e Veriut dhe rrëzimin e qeverisë aktuale.
Instituti Ndërkombëtar IFIMES ka paralajmëruar opinionin se Zoran Zaev (LSDM) dhe qeveria e tij do të rrëzohen pas zgjedhjeve lokale dhe se ky skenar aktualisht është në fazën përfundimtare të realizimit. Procesi filloi publikisht me publikimin e "non-papers" që i atribuohen kryeministrit slloven Janez Jansha (SDS/EPP). Dy procese paralele destabilizimi po ndodhin në Maqedoninë e Veriut dhe Bosnje-Hercegovinë, të dyja të koordinuara nga Budapesti. Si rrjedhojë, parashtrohet pyetja e logjikshme se cili është roli i Sllovenisë si presidencë e radhës e BE-së dhe kryeministrit të saj Janez Jansha në këto procese .
Ndonëse u dënua me dy vjet burg, Nikolla Gruevski u arratis nga vendi dhe gjeti strehim dhe mbrojtje politike te kryeministri hungarez Viktor Orbán (Fidesz). Regjimit të Nikolla Gruevskit i atribuohet se nxori në mënyrë të paligjshme mbi pesë miliardë eurove jashtë vendit si dhe për përgjimin e paligjshëm të mbi 25 mijë qytetarëve, ndërsa biznesmenët u detyruan t'i paguajnë regjimit “reket”. Rregullisht prodhoheshin konflikte ndëretnike, të cilat sollën pasiguri dhe frikë te qytetarët. Kjo për pasojë bëri pasurim të madh të Gruevskit dhe individëve rreth tij.
Disa kryeministra, të cilët vijnë nga radhët e Partisë Popullore Evropiane (EPP) dhe po punojnë për kthimin e tij në Maqedoninë e Veriut, po mbështesin hapur gjithashtu Gruevskin, ndërsa një pjesë e parave maqedonase të grabitura nga regjimi i Gruevskit po investohen në vendet e tyre.
Shërbimet e inteligjencës kanë zbuluar dhe lokalizuar më shumë se 160 portale mediatike, të cilat prodhojnë (fake news) dhe skandale me qëllim të shkaktimit të kaosit dhe diskreditimit në radhë të parë të kryeministrit Zoran Zaev dhe ministrit të Brendshëm Oliver Spasovski (LSDM). Kjo është e lidhur me Adinamic Media, një kompani që drejton faqet e internetit që mbështesin partinë opozitare VMRO-DPMNE. Adinamic Media është e lidhur me rrjetin televiziv publik hungarez Magyar Televizo (MTV), i cili favorizon partinë kryesore Fidesz të kryeministrit Viktor Orbán.
Analiza tregoi se Sasho Mijalkov dhe Orce Kamçev kishin kontroll mbi të gjithë sistemin gjyqësor dhe policor në Maqedoninë e Veriut, me përjashtim të prokurorëve Lençe Ristovska dhe Trajçe Pelivanov dhe ministrit të Brendshëm Oliver Spasovski, të cilët deri më tani kanë luajtur rol kyç në mbrojtjen e rendit kushtetues dhe sistemi policor-gjyqësor në shtet. Në presionet dhe kërcënimet ndaj punës së institucioneve dhe bartësve të funksioneve kyçe ishte i përfshirë edhe djali i Sasha Mijallkovit. Prandaj, prioritet është shpërbërja përfundimisht e regjimit Gruevski-Mijalkov-Kamçev.
Gjatë regjimit Gruevski-Mijalkov, në Maqedoninë veriore u krijua një qendër joformale e pushtetit, e cila ishte një simbiozë e politikës, tajkuneve dhe mafias me mbështetjen e inteligjencës nëntokësore dhe që në fakt sundonte vendin. Fatkeqësisht, qeveria aktuale maqedonase ka sunduar vetëm pjesërisht, duke dështuar të mposht plotësisht qendrat informale të pushtetit dhe të shpërbëjë regjimin Gruevski-Mijalkov-Kamçev, i cili në mënyrë subversive vepron kundër qeverisë me një shumë të madhe parash për ta rrëzuar atë dhe për të rivendosur Maqedoninë e Veriut. Veprimtaritë e këtyre qarqeve janë të drejtuara edhe kundër Marrëveshjes së Prespës, e cila theu izolimin e vendit dhe mundësoi anëtarësimin e Maqedonisë së Veriut në NATO, që është një sukses historik i atij vendi, sepse u bë anëtare e Aleancës së Shteteve Moderne dhe Demokratike. , dhe me këtë garantoi integritetin territorial dhe sovranitetin e saj, e cila është veçanërisht e rëndësishme për shkak të aspiratave tashmë të njohura ndaj territorit maqedonas. Këto qarqe janë përfaqësues të interesave ruse në Maqedoninë e Veriut dhe në rajon.
Forca e qendrës joformale të pushtetit ilustrohet nga kontakti i regjistruar i paautorizuar i prokurores publike për ndjekjen e krimit të organizuar dhe korrupsionit, Vilma Ruskovska, me Sasha Mijalkov në vitin 2020 në një kafene në Shkup. Prokurorja Ruskovska edhe pse nuk e ka trajtuar rastin Orce Kamçev ka kërkuar që të informohet për ekspertizën e profesionit ekonomiko-financiar, e cila është e papranueshme dhe e kundërligjshme.
Analistët mendojnë se treshja Nikolla Gruevski - Sasho Mijallkov - Orce Kamçev ka hasur në pengesa dhe rezistencë në veprimtarinë e tyre në institucionet e shtetit maqedonas, veçanërisht me kryeministrin Zaev dhe ministrin e Brendshëm Oliver Spasovski dhe për këtë arsye është intensifikuar sulmi për rrëzimin e pushtetit aktual pas zgjedhjeve lokale.
Krijuesit e operacionit të sigurisë-zbulimit “Kërcimi i kalit” në Budapest nuk janë plotësisht të kënaqur me udhëheqjen e VMRO-DPMNE-së, sepse një pjesë e madhe e kuadrove janë mjaft të komprometuar dhe të shpenzuar dhe se ndaj tyre po zhvillohet procedura penale. Prandaj duhej gjetur një person, i cili nuk ishte i ngarkuar me hipotekat e deklaruara. Është gjetur një simbol i ri për rrëzimin e pushtetit aktual në personin e Danela Arsovskës, kryetares së sapozgjedhur të Shkupit, e cila kandidoi zyrtarisht si kandidate e pavarur e që, në thelb është projekt i Nikolla Gruevskit dhe VMRO-DPMNE-së. Arsovska deri më tani ka mbajtur poste të ndryshme me bekimin e VMRO-DPMNE-së, e njëkohësisht është konsull nderi i Hungarisë dhe qytetare e Bullgarisë, gjë që e prezanton gjallërisht si kandidate “manxhuriane"[2].
Analistët besojnë se operacioni i sigurisë dhe inteligjencës “Kërcimi i kalit” deri më tani është realizuar dhe realizuar me sukses, me parashikime se së shpejti do të rrëzojë qeverinë e Zoran Zaevit, do të ndalojë demokratizimin e Maqedonisë së Veriut dhe do të nisë proceset politike duke anuluar Marrëveshjen e Fqinjësisë me Bullgarinë, Marrëveshjen e Prespës, Marrëveshjen e Ohrit, por vënë në pikëpyetje edhe besueshmërinë e anëtarësimit të Maqedonisë në NATO. Tashmë nuk bëhet fjalë për fatin politik të Zoran Zaev, por për fatin dhe ardhmërinë e Maqedonisë së Veriut si shtet, por edhe si rajon.
Analistët paralajmërojnë se qytetarët nuk janë plotësisht të kënaqur me ritmin e ndryshimeve dhe zhvillimit shoqëror të Maqedonisë së Veriut, gjë që mund të konsiderohet disi e justifikuar. Megjithatë, hulumtimi ka treguar se Maqedonia e Veriut është ende e ndikuar fuqishëm nga qendra joformale e pushtetit, e simbolizuar nga treshja Gruevski-Mijalkov-Kamçev, dhe ende mban një pjesë të vendit “rob” dhe vepron në mënyrë subversive kundër qeverisë për të prodhuar pakënaqësi. pjesërisht dhe pati sukses. Prodhimi i pakënaqësisë është në funksion të rrëzimit të pushtetit, duke pasur parasysh se kanë fonde të konsiderueshme, dhe zgjedhjet lokale ishin një mundësi tjetër për të rrëzuar qeverinë e Zoran Zaevit, gjegjësisht për të destabilizuar Maqedoninë e Veriut dhe për t'i kthyer gjithçka shtetit para vitit 2017. Analistët paralajmërojnë se NATO ka nënvlerësuar kërcënimet e sigurisë ndaj Maqedonisë së Veriut, të cilat lidhen me veprimin intensiv të faktorit rus në atë vend dhe faktin se Maqedonia e Veriut po përballet me një kthesë historike dhe situatën më të vështirë që nga pavarësia në 1991.
Një përpjekje e ngjashme e “kandidatit manxhurian” ishte bërë në zgjedhjet presidenciale kur Nikolla Gruevski gjegjësisht VMRO-DPMNE u përpoqën të kryenin një lloj kundërrevolucioni në përgjigje të “revolucionit shumëngjyrësh” përmes kandidates së saj Gordana Siljanovska Davkova, me ndihmën e saj të faktorit rus dhe të disa shqiptarëve, situata para ndryshimeve demokratike, të fshihet memoria kolektive e gjithçkaje që ka ndodhur gjatë qeverisjes së VMRO-DPMNE-së, sepse performancat e saj janë bazuar në injorimin e 11 viteve të qeverisjes së dyshes Nikolla Gruevski (VMRO -DMPNE) - Sasho Mijalkov dhe pasoja katastrofike.
Analistët besojnë se urdhri ekzekutiv[3] i presidentit amerikan Joseph Biden është paralajmërim dhe mesazh për të gjithë në rajonin e Ballkanit Perëndimor, por edhe për autoritetet maqedonase që të intensifikojnë luftën kundër krimit dhe korrupsionit dhe të kundërshtojnë fenomenet negative dhe individët që mund të kërcënojnë paqen rajonale stabilitetin dhe prosperitetin.
Për Republikën e Maqedonisë së Veriut është e një rëndësie të veçantë që të gjithë ata që pengojnë ose nuk e njohin Marrëveshjen e Prespës, e cila solli paqe, stabilitet dhe prosperitet në Maqedoninë e Veriut, të sanksionohen dhe të përfshihen në “listën e zezë” të administratës amerikane. Me ardhjen në pushtet të qeverisë aktuale në vitin 2017, në atë vend nuk u regjistruan më incidente ndëretnike. Sipas indekseve ndërkombëtare, Maqedonia veriore është vendi më i sigurt[4] në Ballkanin Perëndimor.
Analistët mendojnë se është fakt i habitshëm që një pesë e shqiptarëve janë në funksion të realizimit të interesave ruse. Ngjarjet e prapaskenës në skenën politike maqedonase tregojnë se disa shqiptarë ende po punojnë ngushtë me VMRO-DPMNE-në dhe Nikolla Gruevskin. Bashkëpunimi i shqiptarëve të Maqedonisë me rusët nuk është i regjistruar në historinë moderne të shqiptarëve, të cilët i ndërtuan marrëdhëniet e tyre strategjike në radhë të parë me Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ngjarjet në Maqedoninë e Veriut janë veçanërisht të rrezikshme, sepse në të njëjtën kohë ato janë të sinkronizuara me ngjarjet në Bosnje dhe Hercegovinë, të cilat kërcënojnë një destabilizim të ri të rajonit, duke mos përjashtuar konfliktet e armatosura. Definitivisht, një pjesë e shqiptarëve do të rreshtohen në anën e Rusisë me lëvizjet e tyre të gabuara politike dhe do t'ia dorëzojnë Republikën e Maqedonisë së Veriut Rusisë, duke tradhtuar kështu besimin e votuesve shqiptarë.
Është indikativë, se dy shtete të rajonit, që janë anëtare të NATO-s dhe BE-së, po marrin pjesë aktive në Operacionin “Kërcimi i kalit”, njëri duke i ofruar azil Gruevskit dhe tjetri duke bllokuar Maqedoninë e Veriut për të filluar negociatat për anëtarësim në BE. Të dy vendet kanë parti politike të të njëjtit mendim në partitë opozitare në Maqedoninë veriore. Kështu, këto dy shtete veprojnë drejtpërdrejt kundër interesave të organizatave në të cilat janë anëtarë. Një veprim i tillë nuk është regjistruar në historinë e deritanishme të dy organizatave dhe ato tashmë duhet të jenë shqetësuese në Bruksel. Presedan ky, që lidhet me sfidat dhe kërcënimet kryesore të sigurisë për Maqedoninë e Veriut, e që vijnë nga vendet anëtare të NATO-s, anëtare e të cilave është Maqedonia e Veriut.
Lubjanë/ Bruksel/Uashington/Shkup, 10 nëntor 2021
[1] IFIMES - Instituti Ndërkombëtar për Studime të Lindjes së Mesme dhe Ballkanit, me qendër në Lubjanë, Slloveni, ka status special këshillues në ECOSOC / Këshilli Ekonomik dhe Social i KB, New York, që nga viti 2018.
[2] Burimi: Kandidati manxhurian është një term metaforik për një "burith" ose agjent të fjetur, i cili futet në një organizatë ose komunitet me qëllim spiunimi, sabotimi dhe disa aktivitete të tjera subversive për të cilat ai vetë nuk është në dijeni ose për të cilin është inteligjent. "programuar" me shpëlarje truri, hipnozë dhe në mënyra të ngjashme.
[3] Burimi: Executive Order on Blocking Property And Suspending Entry Into The United States Of Certain Persons Contributing To The Destabilizing Situation In The Western Balkans https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/06/08/executive-order-on-blocking-property-and-suspending-entry-into-the-united-states-of-certain-persons-contributing-to-the-destabilizing-situation-in-the-western-balkans/
[4] Burimi: 2021 Global peace index, link: https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/GPI-2021-web.pdf
