Međunarodni institut za bliskoistočne i balkanske studije (IFIMES)[1] iz Ljubljane redovno analizira aktualna događanja na Bliskom istoku, Balkanu i po svijetu. IFIMES je pripremio analizu aktualne političke situacije u Sjevernoj Makedoniji povodom iščekivanja najvećeg sigurnosno-obavještajnog napada na tu državu. Iz opširne analize „Sjeverna Makedonija 2023: U iščekivanju najvećeg sigurnosno-obavještajnog napada/ Во пресрет на најголемиот безбедносно-разузнавачки напад“ izdvajamo najvažnije i najzanimljivije dijelove.
Republika Sjeverna Makedonija uspjela je od dolaska Vlade Zorana Zaeva (SDSM) 2017.godine ostvariti historijske uspjehe. Pored potpisa Sporazuma o prijateljstvu, dobrosusjedstvu i saradnji sa Bugarskom, donijet je zakon o unapređenju upotrebe jezika drugih etničkih zajednica. Prespanski sporazum sa Grčkom omogućio je deblokadu euroatlantskih integracijskih procesa. Sjeverna Makedonija postala je punopravna članica NATO-a marta 2020.godine i započela je pregovore o članstvu sa EU. Vrhunac historijskih uspjeha krunisan je sticanjem autokefalnosti Makedonske pravoslavne crkve – Ohridske arhiepiskopije (MPC-OA) 2022.godine.
Uspjeh politike Zorana Zaeva je u tome, da je ponudio prijateljstvo i partnerstvo unutar države svim građanima i prijateljstvo i partnerstvo svim svojim susjedima. Od njegovog dolaska na vlast više se ne bilježe međuetnički incidenti, koji su prije bili svakodnevnica. Sjeverna Makedonija više nema unutrašnjih tenzija i ima „nula problema“ sa susjedima što su odlične pretpostavke za budući razvoj, jer država koja želi prosperitet ne smije imati unutrašnjih tenzija i mora imati uređene odnose sa susjedima.
Paradigma politike Zorana Zaeva uvela je novu političku kulturu na makedonskoj političkoj sceni, koja opoziciju shvaća i prihvata kao partnera, a ne kao protivnika posebno kada se odlučuje o ključnim makedonskim nacionalnim pitanjima i njenoj budućnosti, koja je prije svega vezana za članstvo u EU. Država se nalazi pred važnim ustavnim promjenama, koje traže koncensus većine političkih stranaka u makedonskom Sobranju.
Skandal je izbio u februaru 2015.godine kada je razotkriveno tajno i nezakonito prisluškivanje od strane makedonske tajne službe (UDK) oko 26.000 građana. Režim Nikole Gruevskog iznio je iz zemlje, prema procjenama, više od pet milijardi eura, dok su biznismeni bili prisiljeni plaćati „reket“ režimu. Međuetnički konflikti redovno su producirani, unosili su nesigurnost, zabrinutost i strah kod građana. Došlo je do enormnog bogaćenja Gruevskog i oligarhije oko njega.
Uspostavljen je neformalni centar moći Nikola Gruevski - Sašo Mijalkov - Orce Kamčev kao simbioza, politike, tajkuna i mafije uz podršku obavještajnog podzemlja i tako su faktički vladali državom. Makedonske vlade poslije pada režima samo su djelomično vladale, jer nisu uspjele u potpunosti ovladati neformalne centre moći i demontirati režim Gruevski-Mijalkov-Kamčev, koji i dalje subverzivno djeluje protiv vlade raspolažući enormnom količinom sredstava za njeno rušenje i sa namjerom vraćanja Sjeverne Makedonije u prethodno stanje.
Degruevizacija ne predstavlja samo suočavanje sa uzrocima i posljedicama režima Nikole Gruevskog i VMRO-DPMNE nego se radi o nužnom dugotrajnom procesu demontaže tog režima. Pored pravosudnog sistema važno je šire društveno djelovanje i akcija u eliminaciji štetnih posljedica 11-godišnje vladavine Gruevskog. Nikola Gruevski nalazi se od 2018.godine u egzilu u Mađarskoj i pod zaštitom i logistikom mađarskog premijera Viktora Orbána (Fidesz) i dalje pokušavajući zaustaviti pozitivne političke procese. Doneseno je nekoliko pravosnažnih presuda za Gruevskog i saradnike, kojima su osuđeni na dugogodišnje zatvorske kazne. Nije moguće osigurati sveopšti društveni napredak bez demontaže režima Nikole Gruevskog i Orbánove financijsko-kriminalne i bankarsko-poslovne hobotnice u Sjevernoj Makedoniji i regionu.
Analitičari smatraju, da je važno intenzivirati Degruevizaciju države, koja nije moguća u potpunosti bez izručenja Nikole Gruevskog iz Mađarske i predaje vlastima Sjeverne Makedonije. Iz Mađarske se redovno odvijaju brojne aktivnosti usmjerene prema sadašnjim makedonskim vlastima. EU i SAD sa partnerima moraju izvršiti pritisak na mađarskog premijera Viktora Orbána i po cijenu sankcija, da mađarske vlasti na osnovu međunarodne potjernice izruče Gruevskog makedonskim vlastima, kako bi se time i zvanično okončala makedonska tranzicija, a glavni krivac tako bude priveden pravdi. Bez tog čina Sjeverna Makedonija će i dalje kaskati u brojnim procesima, koji će ostati neokončani sa različitim frustracijama i posljedicama za budućnost te države.
Članstvom u NATO-u 2020.godine ostvario se vjekovni san Makedonaca i ostalih građana, da imaju svoju državu za čiji teritorijalni integritet i suverenitet garantira najveće i najjače vojnopolitičko savezništvo na svijetu – NATO. Time su poraženi velikodržavni projekti koji su uključivali, ugrožavali ili imali aspiracije prema Sjevernoj Makedoniji.
Potpisani Prespanski sporazum potvrdio je državno-pravni kontinuitet Republike Makedonije, etničku pripadnost Makedonaca, priznanje makedonskog jezika, kulture i identiteta. Zaokružena je makedonska državnost i potvrđen identitet Makedonaca kao naroda sa svim svojim elementima. Prespanski sporazum sadrži sve potrebne elemente, koji garantiraju opstojnost moderne makedonske države i potvrđuje posebnosti Makedonaca kao naroda.
Priznanje aktualnim vlastima odnosno Ministarstvu unutrašnjih poslova je i nedavni u Skopju održani Svjetski kongres o graničnoj sigurnosti. Ministarstvo unutrašnjih poslova ove je godine domaćin 50. Evropske regionalne konferencije INTERPOL-a od 8. do 10.maja 2023. godine, najveće policijske organizacije sa 195 država članica širom svijeta.
Analitičari smatraju, da je nastavak uspjeha makedonskih vlasti od 2017.godine i ovogodišnje predsjedavanje OSCE-om, posebno što se predsjedavanje odvija u najtežem trenutku za Evropu poslije 2.svjetskog rata zbog ruske invazije na Ukrajinu, koja ima dalekosežne posljedice za cijeli svijet.
Tadašnji premijer Sjeverne Makedonije Zoran Zaev zajedno sa predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem (SNS) i premijerom Albanije Edijem Ramom (PS) potpisali su Deklaraciju o namjerama o uspostavljanju „malog Schengena“ između te tri zemlje, koji je kasnije prerastao u vodeću regionalnu inicijativu „Otvoreni Balkan“.
Rezultati koji su postignuti, naročito na polju ekonomije i privredne saradnje zemalja okupljenih u Otvorenom Balkanu - brži protok ljudi, roba, kapitala i usluga, ubrzan rast svih ekonomskih pokazatelja, bolja i sveobuhvatnija politička saradnja, promptno rješavanje svih međusobnih problema i sporova kroz proces dijaloga i usaglašavanja - dokaz su da zemlje Zapadnog Balkana imaju šta da ponude EU, da one žele, mogu, umiju i znaju da sarađuju sa EU, da moraju, i formalno-pravno, da budu dio zajednice evropskih naroda i da oni jesu, već vijekovima, Evropa, bez obzira na to što im trenutna politika i birokratija to možda osporavaju i koče ih. Otvoreni Balkan jeste regionalna inicijativa, regionalni projekat, ali on nije zamjena za članstvo u EU, niti pandan ili „utješna nagrada“ zemljama-kandidatima za članstvo u EU, a ponajmanje svojevrsno predvorje ili nekakva „čekaonica“ za članstvo u EU. Važno je, da Otvorenom Balkanu pristupe Bosna i Hercegovina, Crna Gora i Kosovo.
Analize su pokazale, da parcijalno rješavanje pandemije, energetske, prehrambene i sigurnosne krize donosi i parcijalne rezultate, važnost saradnje i solidarnosti je najvidljivija u vrijeme kriza kao i slučajevima elementarnih nepogoda. „Otvoreni Balkan“ nudi cjelovite odgovore za brojne izazove sa kojima se region suočava i već je pokazao pozitivne rezultate za države članice.
Sjeverna Makedonija je zbog svoje geopolitičke i geostrateške pozicije raskrsnica regionalnog i međunarodnog kriminala i različitih interesa zbog toga se ulažu enormni napori od strane Ministarstva unutrašnjih poslova i sigurnosno-obavještajnih agencija, da se suzbije (organizirani) kriminal i korupcija na i preko njene teritorije i predstavlja najveću barijeru za migrante, koji žele preko nje ući na teritoriju EU. Sjeverna Makedonija štiti EU od migranata i tu su najveće zasluge Ministarstva unutrašnjih poslova na čelu sa ministrom Oliverom Spasovskim (SDSM).
Odvijanje tajne obavještajne operacije kodnog imena „Konjićev skok“, koja se koordinira iz Budimpešte, još uvijek predstavlja visoku sigurnosnu prijetnju i rizik. Glavni cilj operacije je svrgavanje postojeće vlade i kao konačni cilj povratak bivšeg premijera Nikole Gruevskog (VMRO-DPMNE) u Sjevernu Makedoniju. Zbog toga je važno, da makedonske vlasti sa partnerima i saveznicima iz EU i SAD insistiraju kod Mađarske na zvaničnom izručenju Gruevskog Sjevernoj Makedoniji.
Intenzivna je destabilizacija države produciranjem brojnih afera. Detektirano je i locirano više od 160 medijskih portala, koji produciraju brojne (lažne) vijesti („fakenews“) i afere. Kompanija, koja vodi web sajtove, koji podržavaju opozicionu stranku VMRO-DPMNE povezana je sa mađarskom javnom televizijskom mrežom Magyar Televizo (MTV), koja je naklonjena vodećoj Fidesz stranci mađarskog premijera Viktora Orbána. U fokusu obavještajne operacije „Konjićev skok“ je ministar unutrašnjih poslova Oliver Spasovski (SDSM), jer se želi definitivan obračun sa njim, i u iščekivanju je najveći sigurnosno-obavještajni napad na Sjevernu Makedoniju i ministra Spasovskog.
Ministar unutrašnjih poslova Oliver Spasovski je od početka operacije „Konjićev skok“ glavna meta, koji je uspio za samo nekoliko godina ustrojiti Ministarstvo unutrašnjih poslova kao vodeće u regionu sa brojnim pohvalama, profesionalizirao je policiju te je detektirao i demontirao mreže pojedinih stranih sigurnosno-obavještajnih službi na teritoriji Sjeverne Makedonije, posebno ruskih i zbog toga su napadi na njega osmišljeni kao svojevrsna osveta za njegovo uspješno djelovanje. Ministar Spasovski je odigrao ključnu ulogu u zaštiti ustavno-pravnog poretka i policijsko-pravosudnog sistema u državi. Makedonski sigurnosno-obavještajni i policijski sektor nalazi se pred velikim izazovima, prijetnjama i rizicima, koje nažalost dolaze i iz pojedinih država članica EU i NATO, a u najnoviji napad, koji se iščekuje uključena je jedna od vodećih obavještajnog službi u regionu, koja ima podršku i pomoć u kadrovima opozicionog VMRO-DPMNE, ali i jednog dijela vladajućih struktura čak funkcionera i/ili onih koji imaju podršku vladajuće SDSM.
Analitičari smatraju, da je zabrinjavajuće, zašto savez NATO, ali EU i SAD toleriraju takvu djelatnost sigurnosno-obavještajnih službi pojedinih svojih država članica u Sjevernoj Makedoniji, koja ne samo da je usmjerena protiv nacionalnih interesa suverene države članice, nego i protiv interesa samog NATO-a. U iščekivanju najvećeg sigurnosno-obavještajnog napada na Sjevernu Makedoniju, koji može predstavljati sigurnosnu prekretnicu, potrebno je pružiti adekvatnu podršku i pomoć država partnerica i saveznica, povećati fizičku zaštitu ključnih državnih institucija i zaštitu nosilaca ključnih javnih funkcija posebno ministra Spasovskog, kao glavnog nosioca u suprotstavljanju obavještajnoj operaciji „Konjičev skok“ i stranom posebno ruskom i kineskom utjecaju. Ključno je preduhitriti napade poduzimajući aktivnosti od odvraćanja od napada, a to makedonske vlasti moraju iskoordinirati sa svojim saveznicima i partnerima.
NATO i EU moraju pomoći perspektivnoj evropskoj zemlji, da napreduje u pregovaračkom procesu i da nastavi da bude promotor i branilac evropskih vrijednosti i perspektive u regionu. Napadi na Sjevernu Makedoniju odvijaju se u sjeni i pozadini rata u Ukrajini, što je utoliko opasnije.
Ljubljana/Bruxelles/Washington/Skopje, 30. april 2023
[1] IFIMES – Međunarodni institut za bliskoistočne i balkanske studije sa sjedištem u Ljubljani, Slovenija, ima specijalni konzultativni status pri Ekonomsko-socijalnim vijećem ECOSOC/UN, New York, od 2018.godine. i izdavač je međunarodne naučne revije „European Perspectives“.
МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК
Меѓународниот институт за блискоисточни и балкански студии (ИФИМЕС)[1] од Љубљана редовно ги анализира актуелните настани на Блискиот Исток, на Балканот и во светот. ИФИМЕС подготви анализа за актуелната политичка ситуација во Северна Македонија во пресрет на најголемиот безбедносно-разузнавачки напад врз таа земја. Од опсежната анализа „Северна Македонија 2023: Во пресрет на најголемиот безбедносно-разузнавачки напад“, ги издвојуваме најважните и најинтересните делови.
Република Северна Македонија успеа да постигне историски успеси од доаѓањето на Владата на Зоран Заев (СДСМ) во 2017 година. Покрај потпишувањето на Договорот за пријателство, добрососедство и соработка со Бугарија, донесен е закон за подобрување на употребата на јазиците на другите етнички заедници. Договорот од Преспа со Грција овозможи деблокирање на евроатлантските интегративни процеси. Северна Македонија стана полноправна членка на НАТО во март 2020 година и ги започна преговорите за членство во ЕУ. Врвот на историските успеси беше крунисан со стекнувањето на автокефалноста на Македонската православна црква - Охридска архиепископија (МПЦ-ОА) во 2022 година.
Успехот на политиката на Зоран Заев лежи во тоа што на сите граѓани им понуди пријателство и партнерство во државата како и на соседите. Откако дојде на власт, меѓуетничките инциденти кои порано беа секојдневие веќе не се бележат. Северна Македонија веќе нема внатрешни тензии и има „нула проблеми“ со соседите, што се одлични предуслови за иден развој, бидејќи земја што сака да напредува не смее да има внатрешни тензии и мора да има редовни односи со соседите.
Политичката парадигма на Зоран Заев внесе нова политичка култура на македонската политичка сцена, која опозицијата ја разбира и прифаќа како партнер, а не како противник, особено кога се одлучува за клучните македонски национални прашања и нејзината иднина, која пред се е поврзана со членството во ЕУ. Земјата е пред важни уставни измени за кои е потребен консензус од мнозинството политички партии во македонското Собрание.
Скандалот изби во февруари 2015 година кога беше разоткриено тајното и незаконско прислушување на околу 26.000 граѓани од страна на македонската тајна служба (УБК). Режимот на Никола Груевски извади од државата, според проценките, повеќе од пет милијарди евра, додека бизнисмените беа принудени да плаќаат рекет на „режимот“. Редовно се произведуваа меѓуетнички конфликти кои внесуваа несигурност, загриженост и страв кај граѓаните. Имаше огромно богатење на Груевски и олигархијата околу него.
Неформалниот центар на моќта Никола Груевски - Сашо Мијалков - Орце Камчев беше воспоставен како симбиоза на политиката, тајкуните и мафијата со поддршка на разузнавачкото подземје и на тој начин ефективно владееше со земјата. Македонските влади по падот на режимот само делумно владееја, бидејќи не успеаја целосно да ги совладаат неформалните центри на моќ и да го уништат режимот Груевски-Мијалков-Камчев, кој продолжува да дејствува субверзивно против власта, располагајќи со огромна сума средства за нејзина соборување и со намера да се врати Северна Македонија во претходната состојба.
Дегруевизацијата не е само соочување со причините и последиците на режимот на Никола Груевски и ВМРО-ДПМНЕ, туку е неопходен долгорочен процес на демонтирање на тој режим. Покрај судскиот систем, важно е и пошироко општествено делување и дејствување за отстранување на штетните последици од 11-годишното владеење на Груевски. Од 2018 година Никола Груевски е во егзил во Унгарија под заштита и логистика на унгарскиот премиер Виктор Орбан (Фидес) и се уште се обидува да ги запре позитивните политички процеси. За Груевски и неговите соработници беа донесени неколку правосилни пресуди со кои беа осудени на долги затворски казни. Не е можно да се обезбеди општ општествен напредок без демонтирање на режимот на Никола Груевски и финансиско-криминалниот и банкарско-деловен октопод на Никола Груевски во Северна Македонија и во регионот.
Аналитичарите сметаат дека е важно да се интензивира дегруевизацијата на државата, што не е целосно можно без екстрадицијата на Никола Груевски од Унгарија и неговото предавање на властите во Северна Македонија. Од Унгарија редовно се одвиваат бројни активности насочени кон актуелните македонски власти. ЕУ и САД со нивните партнери мора да извршат притисок врз унгарскиот премиер Виктор Орбан, дури и по цена на санкции, унгарските власти да го екстрадираат Груевски на македонските власти врз основа на меѓународна потерница, за официјално да заврши македонската транзиција и да го изведе главниот виновник пред лицето на правдата. Без овој чин, Северна Македонија ќе продолжи да стагнира во бројни процеси, кои ќе останат недовршени со разни фрустрации и последици за иднината на државата.
Со членството во НАТО во 2020 година, се оствари вековниот сон на Македонците и на другите граѓани, да имаат своја држава чиј територијален интегритет и суверенитет ги гарантира најголемиот и најсилен воено-политички сојуз во светот - НАТО. На тој начин беа поразени големите државни проекти кои вклучуваа, се закануваа или имаа аспирации кон Северна Македонија.
Потпишаниот договор од Преспа го потврди државно-правниот континуитет на Република Македонија, етничката припадност на Македонците, признавањето на македонскиот јазик, култура и идентитет. Се заокружи македонската државност и се потврди идентитетот на Македонците како народ со сите негови елементи. Договорот од Преспа ги содржи сите потребни елементи, кои гарантираат опстанок на современата македонска држава и ги потврдуваат особеностите на Македонците како народ.
Неодамнешниот Светски конгрес за гранична безбедност што се одржа во Скопје е признание за актуелните власти, односно Министерството за внатрешни работи. Министерството за внатрешни работи годинава е домаќин на 50. Европска регионална конференција на ИНТЕРПОЛ од 8 до 10 мај 2023 година, најголемата полициска организација со 195 земји членки во светот.
Аналитичарите сметаат дека овогодинешното претседавање со ОБСЕ е продолжение на успехот на македонските власти од 2017 година, особено што претседавањето се одвива во најтешкото време за Европа по Втората светска војна поради руската инвазија на Украина, која има последици за целиот свет.
Тогашниот премиер на Северна Македонија, Зоран Заев, заедно со претседателот на Србија, Александар Вучиќ (СНС) и премиерот на Албанија, Еди Рама (ПС), ја потпишаа Декларацијата за намери за воспоставување „мал Шенген“ меѓу трите земји, кои подоцна прераснаа во водечка регионална иницијатива „Отворен Балкан“.
Резултатите што се постигнати, особено на полето на економијата и економската соработка на земјите собрани на Отворениот Балкан - побрз проток на луѓе, стоки, капитал и услуги, забрзан раст на сите економски показатели, подобра и посеопфатна политичка соработка, брзо решавање на сите меѓусебни проблеми и спорови преку процесот на дијалог и усогласување - се доказ дека земјите од Западен Балкан имаат што да и понудат на ЕУ, дека сакаат, можат, знаат да соработуваат со ЕУ, дека мора , и формално и правно да бидат дел од заедницата на европските народи и како што биле со векови дел од Европа, без разлика што сегашната политика и бирократија можеби ги предизвикува и кочи. Отворен Балкан е регионална иницијатива, регионален проект, но не е замена за членството во ЕУ, ниту пак пандан или „утешна награда“ за земјите-кандидати за членство во ЕУ, а најмалку еден вид лоби или некој вид „Чекалница“ за членство во ЕУ. Важно е Босна и Херцеговина, Црна Гора и Косово да се приклучат на Отворениот Балкан.
Анализите покажаа дека делумно решение на пандемијата, енергетската, прехранбената и безбедносната криза носи и делумни резултати, важноста на соработката и солидарноста е највидлива во време на криза, како и во случаи на природни катастрофи. „Отворен Балкан“ нуди сеопфатни одговори на бројните предизвици со кои се соочува регионот и веќе покажа позитивни резултати за земјите-членки.
Поради својата геополитичка и геостратешка положба, Северна Македонија е раскрсница на регионален и меѓународен криминал и различни интереси, затоа се прават огромни напори од страна на Министерството за внатрешни работи и безбедносно-разузнавачките агенции за сузбивање на (организираниот) криминал и корупција на и преку нејзината територија. Северна Македонија исто така претставува најголема бариера за мигрантите кои сакаат да ја преминат за да влезат на територијата на ЕУ. Северна Македонија ја штити ЕУ од мигранти и тука најголема заслуга има Министерството за внатрешни работи на чело со министерот Оливер Спасовски (СДСМ).
Тековната тајна разузнавачка операција со кодно име „Коњски скок“, која е координирана од Будимпешта, сè уште претставува висока безбедносна закана и ризик. Главната цел на операцијата е рушење на постоечката влада, а крајната цел е враќање на поранешниот премиер Никола Груевски (ВМРО-ДПМНЕ) во Северна Македонија. Затоа е важно македонските власти, заедно со партнерите и сојузниците од ЕУ и САД, да инсистираат на официјална екстрадиција на Груевски во Северна Македонија.
Дестабилизацијата на државата со производство на бројни афери е интензивна. Откриени и лоцирани се повеќе од 160 медиумски портали кои продуцираат бројни (лажни) вести и афери. Компанијата, која води веб-страници за поддршка на опозициската партија ВМРО-ДПМНЕ, е поврзана со унгарската јавна телевизиска мрежа Magyar Televizo (MTV), која е симпатична кон водечката партија Фидес на унгарскиот премиер Виктор Орбан. Фокусот на разузнавачката операција “Коњски скок“ е министерот за внатрешни работи, Оливер Спасовски (СДСМ), затоа што сакаат дефинитивно да се справат со него, а се чека најголемиот безбедносно-разузнавачки напад врз Северна Македонија и министерот Спасовски.
Главниот таргет од почетокот на акцијата „Коњски скок“ е министерот за внатрешни работи Оливер Спасовски, кој за само неколку години успеа да го постави МВР како лидер во регионот со бројни признанија, за професионализирана полицијата, а ги откри и демонтираше мрежите на одредени странски безбедносни и разузнавачки служби на територијата на Северна Македонија, особено руски, и затоа нападите врз него беа дизајнирани како еден вид одмазда за неговите успешни постапки. Министерот Спасовски одигра клучна улога во заштитата на уставно-правниот поредок и полициско-судскиот систем во државата. Македонскиот безбедносно-разузнавачки и полициски сектор се соочува со големи предизвици, закани и ризици, кои за жал доаѓаат од поединечни земји-членки на ЕУ и НАТО, а следниот напад, кој се очекува, е вклучена една од водечките разузнавачки служби во регионот, која има поддршка и помош во кадрите на опозициската ВМРО-ДПМНЕ, но и на дел од владејачките структури, дури и функционери и/или оние кои имаат поддршка од владејачката СДСМ.
Аналитичарите сметаат дека е загрижувачки зошто НАТО алијансата, но и ЕУ и САД толерираат ваква активност на безбедносните и разузнавачките служби на одделни земји-членки во Северна Македонија, која не е само насочена против националните интереси на суверената земја-членка, туку исто така против интересите на самиот НАТО. Во пресрет на најголемиот безбедносно-разузнавачки напад врз Северна Македонија, кој може да претставува безбедносна пресвртница, неопходно е да се обезбеди соодветна поддршка и помош од партнерските и сојузничките земји, да се зголеми физичката заштита на клучните државни институции и заштитата на носителите на клучните јавни функции, особено министерот Спасовски, како главен носител во спротивставувањето на разузнавачката операција „Коњски скок“ и странското, особено руското и кинеското влијание. Клучно е да се спречат нападите со преземање активности за одвраќање, а македонските власти мора да го координираат тоа со своите сојузници и партнери.
НАТО и ЕУ мора да и помогнат на перспективната европска земја да напредува во преговарачкиот процес и да продолжи да биде промотор и бранител на европските вредности и перспективи во регионот. Нападите врз Северна Македонија се случуваат во сенка и во позадина на војната во Украина, која е уште поопасна.
Љубљана/Брисел/Вашингтон/Скопје, 30 април 2023 г.
[1] ИФИМЕС - Меѓународен институт за блискоисточни и балкански студии со седиште во Љубљана, Словенија, кој има консултативен статус при Економско-социјалниот совет ECOSOC/UN од Њујорк, од 2018 година и издавач на меѓународното научно списание »European Perspectives«.
