Međunarodni institut za bliskoistočne i balkanske studije (IFIMES)[1] iz Ljubljane redovno analizira aktualna događanja na Bliskom istoku i Balkanu. IFIMES je pripremio analizu aktualne političke situacije u Republici Sjevernoj Makedoniji u završnici kampanje za prijevremene parlamentarne izbore, koji će se održati 15.jula/srpnja 2020.godine. Iz opširne analize „Parlamentarni izbori u Sjevernoj Makedoniji 2020: Hoće li Makedonci ponovno biti na pravoj strani historije?“ izdvajamo najvažnije i najzanimljivije dijelove.
Prijevremeni parlamentarni izbori u Republici Sjevernoj Makedoniji biće održani 15. jula/srpnja 2020.godine. Prvobitno su izbori trebali biti održani 12.aprila 2020., ali su zbog pandemije Covid-19 bili odloženi.
Međunarodni institut IFIMES već je 30.juna 2020 objavio predizbornu analizu „Parlamentarni izbori u Sjevernoj Makedoniji 2020: Članstvo u NATO-u historijski uspjeh/Парламентарни избори во Северна Македонија 2020: Членството во НАТО како историски успех“ (link: https://www.ifimes.org/ba/9845 ).
Prema proporcionalnom sistemu, na izborima za makedonski parlament (Sobranie), bira se 120 zastupnika/poslanika. Pravo glasa ima nešto manje od 1,8 miliona birača. I na ovim izborima ponovno ćemo imati suočavanje dvije vodeće političke stranke: Socijaldemokratski savez Makedonije (SDSM - vladajuća socijaldemokratska partija) i VMRO-DPMNE (opoziciona konzervativna desničarska partija). Tu su još i manje političke stranke kao što su Demokratska unija za integraciju (DUI – vladajuća partija etničkih Albanaca), Alijansa za Albance (ASH – opoziciona partija etničkih Albanaca), političke partije manjina kao što Turci, Romi, Bošnjaci, Srbi i drugi, tradicionalno će imati svoje predstavnike u makedonskom parlamentu.
Parlamentarni izbori predstavljaju šansu za nastavak promjena u Republici Sjevernoj Makedoniji započetih formiranjem nove koalicione Vlade Republike Sjeverne Makedonije 31.maja/svibnja 2017.godine predvođene premijerom Zoranom Zaevim (SDSM).
Parlamentarni izbori u Republici Sjevernoj Makedoniji su nesvakidašnji izbori za obje strane političkog spektra (SDSM i VMRO-DPMNE), jer se vodi politička borba između demokracije i autoritarizma odnosno između građanskog i/ili etničkog karaktera Sjeverne Makedonije. Ipak, ponovno se radi o izboru između „Antike i budućnosti“.
Parlamentarni izbori su prilika, da se zada definitivni udarac dvojcu Nikola Gruevski (VMRO- DMPNE) – Sašo Mijalkov (VMRO-DPMNE), koji su neposredno odgovorni za nezakonito prisluškivanje više od 26.000 građana i nezakonito iznošenju iz zemlje više od pet milijardi EUR. Tome su mogu dodati i nerazjašnjena ubistva odnosno fizičke likvidacije iz perioda njihove vladavine i brojni međuetnički incidenti, kojih u protekle tri godine nije bilo u toj multietničkoj zemlji Zapadnog Balkana.
Zbog toga, prema ocjenama analitičara, parlamentarni izbori predstavljaju ponovno suočavanje Zorana Zaeva (SDSM) i Nikole Gruevskog (VMRO-DPMNE), koji izbornu kampanju vodi iz Budimpešte sa logistikom i podrškom još najmanje četiri države, koje su mu stavile na raspolaganje svoje sigurnosno-obavještajne aparate i neograničena sredstva, da sruši postojeću vlast u Sjevernoj Makedoniji okupljenu oko SDSM i Zorana Zaeva.
De-Gruevizacija Republike Sjeverne Makedonije ne predstavlja samo suočavanje sa prošlošću nego sa uzrocima i posljedicama režima Nikole Gruevskog i VMRO-DPMNE i dugotrajnim procesom demontaže tog režima, koji je još uvijek kapilarno prisutan u svim segmentima makedonske države i društva. Gruevski, još uvijek ima ozbiljne namjere, da bi se iz Mađarske vratio u Sjevernu Makedoniju „na bijelom konju“ i postao premijer te države. Gruevski je jedini i istinski kandidat VRMRO-DPMNE za premijera Republike Sjeverne Makedonije i protukandidat Zaevu.
Iako bi VMRO-DPMNE trebala biti nacionalistička stranka, u svom aktualnom političkom programu nemaju konkretnijih obećanja. Čak jasno nisu najavili ni poništavanje Prespanskog sporazuma ili Ohridskog okvirnog sporazuma. Nije najavljena ni jednostrana promjena imena države kao što su često retorički obećavali, ni promjena imena za unutarnju i/ili za vanjsku upotrebu. Takva politika nije prepoznatljiva i ne predstavlja praksu i politiku, koja bi zaista podsjećala na stvarni VMRO-DPMNE od prije 20 ili 30 godina. Zbog toga stariji članovi VMRO-DPMNE ovu stranku nazivaju „drugim SDSM“, jer sa ovakvom drhtavom i mlitavom retorikom nije u stanju konsolidirati i privući vlastito biračko tijelo, a kamoli druge birače. Zbog toga sadašnji VMRO-DPMNE nije alternativa ni za VMRO-ovce kao što sa zabrinutošću smatraju stari VMRO-ovci, koji se ponovno boje izazivanja velikih zapadnih sila poput Sjedinjenih Američkih Država, Velike Britanije i Njemačke, koje su jasno rekle NE jednoj takvoj destabilizirajućoj politici VMRO-DPMNE, a posebno sada kada je u završnu fazu ušao dijalog između zvaničnog Beograda i Prištine i kada na red dolazi sređivanje političke situacije u Bosni i Hercegovini. Niko ne želi destabilizaciju Sjeverne Makedonije i regije.
Prespanskim sporazumom Zoran Zaev i Alexis Tsipras su porazili doktrinu Slobodana Miloševića i Constantina Mitsotakisa, kojima su asistirale pojedine makedonske političke partije, prema kojoj nije bilo predviđeno postojanje Makedonije kao države i Makedonaca kao naroda. Punopravnim članstvom u NATO-u ostvario se stoljetni san Makedonaca i ostalih građana, da imaju svoju državu za čiji teritorijalni integritet i suverenitet garantira najveće i najjače vojno savezništvo na svijetu – NATO. Time su poraženi velikodržavni projekti koji su uključivali ili imali aspiracije prema Sjevernoj Makedoniji.
Prvi put od osamostaljivanja i nezavisnosti na makedonskoj političkoj sceni formirana je predizborna multietnička koalicija u kojoj su zajedno etnički Makedonci i Albanci, ali i drugi građani te države. Koalicija SDSM i albanske političke stranke BESA je znak napretka i političkog sazrijevanja makedonskog društva.
Upravo je aktualna Vlada Republike Sjeverne Makedonije „remetilački“ faktor tim političkim snagama, jer svoje djelovanje temelji na povezivanju kroz paradigmu „Jedno društvo za sve“ i „Vlada za građane“. Formiranje predizborne koalicije SDSM i BESA posljedica je jedne takve politike i vizije građanskog koncepta države.
Zbog toga je je predsjednik DUI Ali Ahmeti intenzivirao svoje kontakte i uskladio aktivnosti sa Nikolom Gruevskim, sa kojim ga veže 11-godišnja politička ali i kriminalna prošlost kako bi omogućio, da ponovno VMRO-DPMNE i DUI formiraju koalicionu makedonsku vladu. Zbog toga će glas na predstojećim izborima za DUI ustvari biti glas za VMRO-DPMNE i Gruevskog.
Analitičari smatraju, da je političko djelovanje Alija Ahmetija i DUI slično političkom djelovanju Dragana Čovića[2] i Hrvatske demokratske zajednice Bosne i Hercegovine (HDZBiH), koja je osnovana kao satelitska stranka HDZ Hrvatske u Bosni Hercegovini, i koji uvijek idu sa maksimalističkim zahtjevima odnosno odbranu „svoje“ etničke zajednice Albanaca odnosno bosanskohercegovačkih Hrvata, a u pozadini se skrivaju sasvim drugi interes uglavnom kriminalni. Posljedice takve politike su, da se broj Albanaca i Hrvata sa takvim politikama prepolovio. Ahmeti i Čović sebe u javnosti predstavljaju kao nosioce evropskog puta i evropskih vrijednosti, a u osnovi pored kriminala radi se o promoviranju najmračnijih evropskih vrijednosti, koje su vezane za poražene ideologije 2.svjetskog rata kao što su fašizam i slično.
Predstojeći parlamentarni izbori u Republici Sjevernoj Makedoniji važni su za obje strane političkog spektra (SDSM i VMRO-DPMNE), jer se vodi politička borba između koncepata prošlosti i budućnosti i zbog toga je važno da Makedonci na predstojećim parlamentarnim izborima budu na pravoj strani historije odnosno da budu opredijeljeni za svoju i budućnost svoje zemlje. Predstojeći parlamentarni izbori su ključni za Sjevernu Makedoniju, čak i za regiju na njenom putu u evroatlantske integracije, jer se aktualna makedonska vlada pokazala, da je lider i nosilac reformskog procesa u regiji.
Analitičari upozoravaju na pogubnost nacionalističkog koncepta i nacionalističkih politika u multietničkoj državi kao što je Sjeverna Makedonija i to se pokazalo za vrijeme vladavine VMRO-DPMNE i DUI u periodu od 2006 do 2017.godine. Zbog toga se i na ovim parlamentarnim izborima radi o izboru između „Zapada i Istoka“ i različitog sistema vrijednosti.Ovi parlamentarni izbori nisu obični izbori, nego se radi o nastavku parlamentarnih izbora i političkih promjena i procesa započetih 11.decembra/prosinca 2016.godine kada su održani prijevremeni parlamentarni izbori, koji su doveli do svrgavanja režima Nikole Gruevskog (VMRO-DPMNE) i uspostavljanja nove vladajuće koalicije, koju predvodi Socijaldemokratski savez Makedonije (SDSM).
Premijer Sjeverne Makedonije Zoran Zaev (SDSM) te predsjednik Srbije Aleksandar Vučić (SNS) i premijer Albanije Edi Rama (PS) potpisali su uNovom Sadu (Srbija) 9.oktobra 2019.godine Deklaraciju o namjerama o uspostavljanju „mini Schengena“ između te tri zemlje. Zajednička deklaracija predviđa eliminiranje graničnih kontrola i ostalih barijera za lakše kretanje u regiji do 2021.godine, koji će omogućiti građanima, da putuju samo uz ličnu kartu, kao i da se zaposle bilo gdje ukoliko imaju potvrdu o svojim kvalifikacijama. Deklaracija predviđa i priznavanje diploma, kao i bolju saradnju u borbi protiv organiziranog kriminala i pomoć u slučaju prirodnih nepogoda (poplave, zemljotresi, pandemije i sl.).
Potpisana deklaracija trebala bi da pomogne da čitava regija Zapadnog Balkana počne da funkcionara na četiri ključne slobode Evropske unije - sloboda kretanja kapitala, roba, usluga i ljudi. Inicijativa je otvorena i za Bosnu i Hercegovinu, Crnu Goru i Kosovo. Naglašeno je, da navedena inicijativa ne predstavlja zamjenu ili alternativu za članstvo u EU država regije.
Analitičari smatraju, da je inicijativa o unapređenju saradnje između šest zemalja Zapadnog Balkana (Srbija, Albanija, Sjeverna Makedonija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora i Kosov0) popularno nazvana „mini Schengen“, najvažnija inicijativa od raspada SFRJ i ne predstavlja odustajanje od članstva niti alternativu članstvu u EU navedenih država nego upravo unapređenje i ubrzanje ka članstvu u EU. Navedena inicijativa predstavlja svojevrsnu Beneluxizaciju regiona po uzoru na tri zemlje Beneluxa Belgiju, Nizozemsku i Luksemburg, koji su u Londonu 1944.godine potpisali Dogovor o osnivanju carinske unije Beneluxa, a koji je sproveden 1947.godine. Dogovor iz 1960.godine zamijenila je Beneluška ekonomska zajednica. Osnivanje ove zajednice je uveliko potaknulo osnivanje Evropske unije.
Studije i izračuni su pokazali, da bi u početku najviše koristi od navedene inicijative imala Sjeverna Makedonija, potom Albanija i Srbija. Analitičari smatraju, da je realiziran „mini Schengen“, da bi države regije bile daleko uspješnije u suočavanju sa pandemijom Covid-19, jer se pokazalo, da je odsustvo povezivanja i regionalne saradnje pogubno za građane i zaštitu njihovih života.
Ljubljana/Skopje, 11. juli/srpanj 2020
Fusnote:
[1] IFIMES – Međunarodni institut za bliskoistočne i balkanske studije sa sjedištem u Ljubljani, Slovenija, ima specijalni konzultativni status pri Ekonomsko-socijalnim vijećem ECOSOC/UN, New York, od 2018.godine.
[2] Dragan Čović je poznat makedonskoj javnosti, jer je kao predsjedavajući Predsjedništva Bosne i Hercegovine i predsjednik Organizacionog odbora Međunarodne investicione konferencije u Mostaru, koja je održana 26.i 27.2.2004., pozvao tadašnjeg makedonskog predsjednika Borisa Trajkovskog na konferenciju, iako mu je bilo poznato da aerodrom u Mostaru ni izbliza nema tehničkih mogućnosti i uvjete za slijetanje kao aerodrom u Sarajevu. Nikada nije bio saslušan u istrazi o ovoj avionskoj nesreći.
Меѓународниот институт за Блискоисточни и Балкански студио (ИФИМЕС[1]) од Љубjана редовно ги анализира тековните настани на Блискиот исток и на Балканот. ИФИМЕС подготви анализа за актуелната политичка состојба во Република Северна Македонија на крајот на кампањата за предвремените парламентарни избори, кои ќе се одржат на 15 јули 2020 година. Од обемната анализа „Парламентарни избори во Северна Македонија 2020: Дали Mакедонците ќе бидат повторно на вистинската страна од историјата?“, ги издвојуваме најважните и најинтересни делови.
Предвремените парламентарни избори во Република Северна Македонија ќе се одржат на 15 јули 2020 година. Изборите првично беа закажани да се одржат на 12 април 2020 година, но беа одложени поради пандемијата предизвикана од „Ковид-19“ вирусот.
На 30 јуни 2020 година, Меѓународниот институт ИФИМЕС објави предизборна анализа „Парламентарни избори во Северна Македонија 2020: Членството во НАТО како историски успех, (линк: https: // www .ifimes.org / ba / 9845).
Според пропорционалниот систем, на изборите за македонскиот парламент (Собрание) се избираат 120 пратеници. Нешто помалку од 1,8 милиони гласачи имаат право на глас. Двете водечки политички партии кои повторно ќе се соочат на овие избори се: Социјалдемократскиот сојуз на Македонија (СДСМ - владејачката Социјалдемократска партија) и ВМРО-ДПМНЕ (опозициската конзервативна десничарска партија). Постојат и други помали партии, како што се Демократската унија за интеграција (ДУИ - владејачката етничка албанска партија), Алијансата за Албанците (опозициската партија на етничките Албанци), партии на малвинствата како Турците, Ромите, Бошњаците, Србите и други, кои традиционално ќе имаат свои претставници во македонскиот парламент.
Парламентарните избори претставуваат шанса за продолжување на промените во Република Северна Македонија, кои започнаа со формирање на новата коалициона Влада на Република Северна Македонија на 31.5.2017 година, предводена од премиерот Зоран Заев (СДСМ).
Парламентарните избори во Република Северна Македонија се нестандардни избори за обете страни на политичкиот спектар (СДСМ и ВМРО-ДПМНЕ), затоа што постои политичка борба помеѓу демократијата и авторитаризмот, односно меѓу граѓанскиот и / или етничкиот карактер на Северна Македонија. Тоа е повторно избор помеѓу „антиката и иднината“.
Парламентарните избори се можност да се нанесе крајниот удар на дуото Никола Груевски (ВМРО-ДМПНЕ) - Сашо Мијалков (ВМРО-ДПМНЕ), кои се директно одговорни за нелегалното прислушување на повеќе од 26.000 граѓани и нелегалното изнесување на повеќе од пет милијарди евра од земјата. На ова може да се додадат нерешени убиства или физички ликвидации од периодот на нивното владеење и бројните меѓуетнички инциденти, кои не се забележани во оваа мултиетничка земја на Западен Балкан во изминатите три години.
Затоа, според аналитичарите, парламентарните избори претставуваат конфронтација меѓу Зоран Заев (СДСМ) и Никола Груевски (ВМРО-ДПМНЕ), кој ја спроведува предизборната кампања од Будимпешта со логистика и поддршка на најмалку четири други земји, кои го дадоа својот безбедносен и разузнавачки апарат и неограничени ресурси, за соборување на сегашната власт во Северна Македонија, предводена од СДСМ и Зоран Заев.
Де-Груевизацијата на Република Северна Македонија е долготраен процес на демонтирање на тој режим, кој е навлезен во сите сегменти на македонската држава и општество. Груевски сè уште има сериозни намери да се врати од Унгарија во Северна Македонија „на бел коњ“ и да стане премиер на земјата. Груевски е единствениот и вистински кандидат на ВМРО-ДПМНЕ за премиер на Република Северна Македонија и единствениот противкандидат на Заев.
Иако ВМРО-ДПМНЕ треба да биде националистичка партија, тие немаат повеќе конкретни ветувања во нивната сегашна политичка агенда. Тие ниту јасно го соопштија поништувањето на Преспанскиот договор или на Охридскиот рамковен договор. Не е најавена еднострана промена на името на државата, како што често се ветува реторички, дури ниту промена на името за внатрешна и/или надворешна употреба. Ваквата политика не е препознатлива и не претставува практика што навистина би потсетувала на вистинската ВМРО-ДПМНЕ од пред 20 или 30 години. Затоа постарите членови на ВМРО-ДПМНЕ ја нарекуваат оваа партија денес “втора СДСМ”. Поради тоа со ваква слаба реторика ВМРО-ДПМНЕ не е во можност да се консолидира и да ги привлече дири ни своите избирачи а камо ли нови гласачи. Сегашната ВМРО-ДПМНЕ не е прв избор ниту за членовите на ВМРО, кои изразуваат загриженост и повторно стравуваат од директен судир со најголемите западни сили како САД, Велика Британија и Германија, кои јасно кажаа НЕ на ваквата дестабилизирачка политика на ВМРО-ДПМНЕ. Ова е особено видливо сега кога се влезе во последната фаза од дијалогот меѓу официјалниот Белград и Приштина и кога станува збор за решавање на политичката состојба во Босна и Херцеговина. Никој сега не сака да ја дестабилизира Северна Македонија и регионот.
Со Договорот од Преспа, Зоран Заев и Алексис Ципрас ја поразија доктрината на Слободан Милошевиќ и Константин Мицотакис, помогната од одредени македонски политички партии, според кои постоењето на Македонија како држава не било предвидено. Целосното членство во НАТО го исполни вековниот сон на Македонците и другите граѓани да имаат своја држава, чиј територијален интегритет и суверенитет е загарантиран од најголемата и најсилната воена алијанса во светот - НАТО. Со тоа се поразени големодржавните проекти кои ја вклучуваа или има аспирации спрема Северна Македонија.
За прв пат од осамостојувањето и на македонската политичка сцена, беше формирана предизборна мултиетничка коалиција, во која заедно се етнички Македонци и Албанци, како и други граѓани на таа држава. Коалицијата на СДСМ и албанската политичка партија БЕСА е знак на напредок и политичко созревање на македонското општество.
Сегашната Влада на Република Северна Македонија е „нарушувачки“ фактор сите непријателски сили на Македонија, бидејќи нејзините активности се засноваат на поврзување преку парадигмата „Едно општество за сите“ и „Влада за граѓаните“. Формирањето предизборна коалиција на СДСМ и БЕСА е последица на таквата политика и визија награѓански концепт на државата.
Затоа претседателот на ДУИ, Али Ахмети ги интензивираше своите контакти и ги координира активностите со Никола Груевски, со кого има 11-годишно политичко и криминално минато за да им овозможи на ВМРО-ДПМНЕ и ДУИ повторно да формираат македонска коалициска влада. Затоа, гласањето на претстојните избори за ДУИ, всушност, ќе биде глас за ВМРО-ДПМНЕ и Груевски.
ДУИ наликува на босанската испостава на ХДЗ предводена од Драган Човиќ[2] Аналитичарите сметаат дека политичките активности на Али Ахмети и ДУИ се слични на политичките активности на Драган Човиќ и на Хрватската демократска заедница на Босна и Херцеговина (ХДЗ БиХ), кои секогаш одат со максималистички барања, односно одбрана на „нивната“ етничка заедница на Албанците и босанските Хрвати поради друг скриен интерес претежно криминален. Последиците од таквата политика е што бројот на Албанците и Хрватите со вакви политики е преполовен и тие ја гледаат својата иднина во странство. Ахмети и Човиќ се презентираат пред јавноста како носители на европскиот пат и европските вредности, а во основа, покрај криминалот, станува збор за промоција на најтемните европски вредности, кои се поврзани со поразените идеологии на Втората светска војна, како фашизмот и слично.
Претстојните парламентарни избори во Република Северна Македонија се важни за обете страни на политичкиот спектар (СДСМ и ВМРО-ДПМНЕ), затоа што постои политичка борба помеѓу концептите за минатото и иднината и затоа е важно Македонците да бидат на вистинската страна на историјата на претстојните парламентарни избори. да бидат посветени на иднината на нивната земја и нејзините граѓани. Претстојните парламентарни избори се клучни за Северна Македонија, дури и за регионот на нејзиниот пат кон евро-атлантска интеграција, бидејќи сегашната македонска влада покажа дека е лидер и носител на реформскиот процес во регионот.
Аналитичарите предупредуваат на безобразноста на националистичкиот концепт и националистичката политика во мултиетничка држава како Северна Македонија, а тоа се покажа за време на владеењето на ВМРО-ДПМНЕ и ДУИ во периодот од 2006 до 2017 година. Затоа овие парламентарни избори се избор помеѓу „Запад и Исток“ и исбор помеѓу два различни системи на вредности. Овие парламентарни избори не се обични избори, туку продолжение на парламентарните избори и политичките промени и процеси кои започнаа на 11 декември 2016 година, кога се одржаа предвремени парламентарни избори, што доведе до соборување на режимот на Никола Груевски (ВМРО-ДПМНЕ) и воспоставување на новата владејачка коалиција, предводена од Социјалдемократскиот сојуз на Македонија (СДСМ).
Премиерот на Северна Македонија, Зоран Заев (СДСМ), претседателот на Србија Александар Вучиќ (СНС) и премиерот на Албанија Еди Рама (ПС) потпишаа Декларација за намери за воспоставување „мини Шенген“ меѓу трите земји во Нови Сад на 9 октомври 2019 година. Заедничката декларација предвидува отстранување на граничните контроли и другите бариери за полесно движење во регионот до 2021 година, што ќе им овозможи на граѓаните да патуваат само со лична карта, како и да најдат работа каде било, доколку имаат сертификат за нивните квалификации. Декларацијата предвидува и признавање на дипломи, како и подобра соработка во борбата против организираниот криминал и помош во случај на природни непогоди (поплави, земјотреси, пандемии и сл.).
Потпишаната декларација треба да му помогне на целиот регион на Западниот Балкан да функционира врз база на четирите клучни слободи на Европската унија- слобода на движење на капитал, добра, услуги и луѓе. Иницијативата е отворена и за Босна и Херцеговина, Црна Гора и Косово. Уште однапред беше истакнато дека споменатата иницијатива не претставува замена или алтернатива за членство во ЕУ на земјите од регионот.
Аналитичарите сметаат дека иницијативата за подобрување на соработката помеѓу шесте земји на Западен Балкан (Србија, Албанија, Северна Македонија, Босна и Херцеговина, Црна Гора и Косово), популарно наречена „мини Шенген“ најважната иницијативс од распадот на СФРЈ ине е повлекување од членство или алтернатива за членство во ЕУ туку унапредување и забрзување кон евроинтеграциите. Оваа иницијатива претставува еден вид Бенелуксација на регионот, по примерот на трите држави на Бенелукс: Белгија, Холандија и Луксембург, кои го потпишаа Договорот за формирање на Царинската унија на Бенелукс во Лондон во 1944 година, кој беше имплементиран во 1947 година. Основањето на оваа заедница во голема мерка го охрабри формирањето на Европската унија.
Студиите и пресметките покажуваат дека на почетокот Северна Македонија би имала најголема корист од оваа иницијатива, по што следат Албанија и Србија. Аналитичарите сметаат дека „мини Шенген“ е замислен, така што земјите од регионот би биле далеку поуспешни во справувањето со пандемијата „Ковид-19“, затоа што недостатокот на врски и регионалната соработка се покажа како катастрофален за граѓаните и заштитата на нивните животи.
Љубљана/Скопје, 11 јули 2020 година
Фуснота:
[1] ИФИМЕС - Меѓународен институт за блискоисточни и балкански студии со седиште во Љубљана, Словенија, кој има консултативен статус при Економско-социјалниот совет ECOSOC/UN од Њујорк, од 2018 година.
[2] Драган Човиќ и е познат на македонската јавност, бидејќи како претседател на Претседателството на БиХ и претседател на Организациониот одбор на Меѓународната инвестициска конференција во Мостар, која е одржана на 26 и 27.02.2004, го повика тогашниот македонски претседател Борис Трајковски на конференцијата, иако му беше познато дека аеродромот во Мостар ниту приближно нема технички можности и услови за слетување како аеродромот во Сараево. И покрај сето ова тој никогаш не беше сослушан во истрагата.
