- član Savjetodavnog odbora Međunarodnog instituta IFIMES
Međunarodni institut za bliskoistočne i balkanske studije (IFIMES) iz Ljubljane, Slovenija, redovno analizira događanja na Bliskom istoku i Balkanu. General Blagoje Grahovac, član Savjetodavnog odbora Međunarodnog instituta IFIMES piše o Crnogorcima u Srbiji, koji se mogu svrstati u četiri grupe. Njegov članak „Terazijski Crnogorci[1]“ objavljujemo u cijelosti.
Terazijski Crnogorci
Kada i kako je nastala ova pežorativna sintagma? Nije teško zaključiti da je stvorena u nekoj od udbaških laboratorija i vrlo tendenciozno se odnosi na Crnogorce koji žive u Beogradu. Autorstvo ove smišljene poruge pripada nikom drugom nego Demokratskoj partiji socijalista Crne Gore, inače, jednoj od prvih udbaških (čitaj KGB-ovskih) partija na ex-YU prostoru. Različiti kvalifikativi o Crnogorcima koji žive u Srbiji stalna su tema DPS specijalaca, a sve prema političkim potrebama DPS vrhovništva.
Ostajem pri više puta iznešenim klasifikacijama i kvalifikativima o Crnogorcima koji žive u Srbiji. Bez dileme, oni se mogu svrstati u četiri grupe. U prvu grupu spadaju Crnogorci-intelektualci, koji po sopstvenom izboru žive u Srbiji - težišno u Beogradu. Najbrojniji među njima su ljekari, inžinjeri, pravnici i profesori. Ponos na svoje crnogorsko porijeklo, te uočljiv i snažan ljudski i profesionalni identitet, znak je njihovog prepoznavanja. Crna Gora u kojoj su rođeni, te Srbija u kojoj žive, na njih mogu biti ponosne. U drugu grupu spada mnogobrojno crnogorsko potomstvo u Srbiji. Potomci su iz više kolonizacija iz Crne Gore u Srbiju, te masovnih migracija u istom pravcu. Zadivljuje njihov naslijeđeni i očuvani crnogorski identitet i ponos, bez obzira iz kog su nasljednog reda. Mogu biti ponos državi svoga porijekla, te Srbiji u kojoj žive. Treću grupu čini crnogorska mafija u Srbiji. Beograd je njen El Dorado. U četvrtu grupu spada crnogorska “kukavica i tužbalica” u Srbiji. Kada ta grupa zakuka i zatuži nad pravoslavljem i “bratskom” sudbinom “dva oka u glavi”, teško je odoljeti da se ne dohvatite gusala ili oružja. Mitovi i mitomanija, teme su njihovog srceparajućeg besjedništva.
Vjerujem da bi etnolozi izvršili drugačiju klasifikaciju prethodno rečenog, ali bi njihovu metodologiju pomrsile nesporne činjenice. Naime, udbaške politike Beograda i Podgorice su u sve četiri nabrojane grupe infiltrirale brojnu grupu (čitaj specijalaca). To su oni specijalci koji se tamo nalaze na službenoj i “neslužbenoj” dužnosti. Ako analiziramo decenijsku politiku Beograda, doći ćemo do zaključka da ta politika nikada nije drugovala sa prvom i drugom grupom Crnogoraca u Srbiji. Ali, zato je uvijek šurovala sa onom trećom i četvrtom. To se najbolje prepoznaje preko pisanja tabloida, koji nijesu ništa drugo, nego su službeni glasnici te iste politike.
Kako prepoznati politiku Podgorice prema Crnogorcima u Srbiji? Najlakše je to otkriti preko ponašanja državnih predstavnika Crne Gore u Srbiji. Kada udbaška DPS kaže “terazijski Crnogorci” ta poruga se upravo odnosi na onu prvu i drugu grupu. Inače, “akademci” iz DPS vlasti su u neskrivenom kompleksu niže vrijednosti od prve i druge grupe Crnogoraca u Srbiji. Logično, radi se o intelektualcima. Treću i četvrtu ne diraju, jer su oni tamo, uglavnom, na “službenom” zadatku. Ne vjerujem da je ikada iko iz prve i druge grupe imao službenu legitimaciju Crne Gore. Ali, zato iz one treće i četvrte...?! Zvanično predstavništvo Crne Gore u Srbiji baš sa njima ima najčvršću vezu.
U prošloj godini aktuelno je bilo formiranje Nacionalnih savjeta u Srbiji. Bila je to prilika za provjeru iskrenosti udbaške DPS. Članovi prve i druge grupe Crnogoraca u Srbiji uglavnom su korišćeni kao glasačke brojke. Sve što je “važno” odrađivali su specijalci iz matice države preko one treće i četvrte grupe. Na bilo koji kritički stav prema aktuelnom režimu u Podgorici odgovor je uvijek bio isti. Dežurni kolumnisti iz Beograda i Novog Sada su, uglavnom jezikom mržnje, u crnogorskoj državnoj novini kasapili svaku kritičku misao. Nakon toga tabloidi iz Podgorice, Beograda i Sarajeva danima su prenosili njihove navode. Dešava se i obrnut smjer - najprije se jave tabloidi, a nakon toga “službeni glasnik” sve to revnosno prenosi. Šta ako su ti isti dežurni kolumnisti - specijalci na platnom spisku države Crne Gore. Ništa čudno, na državnom budžetu je jedna dnevna tabloidna novina koja nije ništa drugo, nego je baš ona taj službeni glasnik udbaškog DPS klana.
Na svu sreću, stvari postaju sve vidljivije. Prva i druga grupa Crnogoraca u Srbiji odoljela je onom najtežem. Postali su sve otporniji na razne podvale. Otporniji su i na neofašističke i ksenofobične strasti nekih srbendi, koji decenijama priželjkuju izgon Crnogoraca iz Srbije. Otporniji su i na višedecenijski blam od one treće i četvrte grupe. Ne skrivaju ponos na svoje crnogorsko porijeklo, a čvrsta veza sa zavičajem njihovo je prirodno nadahnuće. Ponosni su i na državu Srbiju čiji su lojalni građani. Strukom i naukom grade preduzeća i ustanove u kojima rade. Vrlo su snažnog ljudskog i profesionalnog identiteta. Posjeduju sve ono što ih preporučuje da budu cijenjeni i voljeni. Bez obzira na sve ožiljke koji dolaze iz zavičaja, oni svesrdno priskaču u pomoć kada ona, bilo kome u Crnoj Gori, zatreba. Posebno kada je zdravlje ljudi u pitanju. Udbaški klan i zvanični predstavnici Crne Gore u Srbiji su u problemu. Konačno moraju prelomiti - sa kime će? Bar zvanično i za javnost, iako njihova intimna i iskrena prisnost je sa onom trećom i četvrtom grupom. Logično je, iste su fele.
Dobro je što su aktuelne vlasti Beograda i Podgorice svakojako bliskije nego ikada do sada. Logično je, potiču iz istog inkubatora - onog velikosrpskog i kagebeovsko - udbaškog. Sa njima u savezu su treća i četvrta grupa Crnogoraca u Srbiji. Zajedno ih vežu njihove biografije i njihovi zajednički i lični interesi. Prvu i drugu grupu Crnogoraca u Srbiji to ne treba da zabrinjava, jer su oni prepoznatljiv, nedjeljiv i poželjan identitet na koji su jako ponosne normalna Srbija i normalna Crna Gora.
Ljubljana/Podgorica, 20.februar 2015
[1] Objavljeno u dnevnoj novini »Vijesti« u Podgorici dana 20.02.2015
